"> درمان اوتیسم و همه انواع شیوه های درمانی مفید و کارآمد - مشاوره آنلاین مهکام
مشاوره آنلاین مهکام

درمان اوتیسم و همه انواع شیوه های درمانی مفید و کارآمد

درمان اوتیسم و انواع شیوه های درمانی

متاسفانه با وجود پیشرفت های چشمگیر در زمینه درمان اوتیسم اما هنوز شیوه ی درمانی مناسب که به تواند به طور کامل بر این بیماری غلبه و آنرا برای همیشه از بین ببرد پیدا نشده است.

اما خوشبختانه روشهای درمانی برای اتیسم بوجود آمده است که که به کودکان اتستیکی کمک می کند تا توانایی های خود را افزایش بدهند و حتی برخی نیز توانسته اند با کمک این شیوههای درمان اتیسم به بهبودی کامل برسند.

این رویکردهای درمان اوتیسم علاوه بر اینکه کمک می کنند تا رفتارهای اختلالی کودک کم شوند ، همچنین کار های استقلالی را نیز به کودک می آموزند تا کودک بتواند به طور مستقل نیازهای خود را برآورده وبه تدریج به یک زندگی عادی برسد .

همه می دانیم که رفتارها و اختلالات در کودکان دارای اختلال اوتیسم بسیار متفاوت و متغیر است ، تا کنون چندین برنامه درمانی برای کودکان اوتیسمی مد نظر قرار گرفته است که هر کدام موفقیتهائی نیز به دنبال داشته اند .

در درمان کودکان اوتیستیک باید حتما این مورد در نظر گرفته شود که روش درمان اوتیسم برای هر کودک باید متناسب با توانائی ها و شدت اختلالات او برنامه ریزی شود .

درمان اوتیسم و انواع شیوه های درمانی مفید و کارآمد

درمان اوتیسم و انواع شیوه های درمانی مفید و کارآمد

درمانهایی که حول محور کودک اوتیسم قرار دارد :

1- خود کودک اوتسیتیک ،

2-  والدین وی

3- و متخصصان درمانگر است .

مسلم است که کودک دارای اوتیسم در واقع نقطه ای است که مجموعه برنامه ریزی در حول آن سازمان می یابد و نیازهای وی در زمینه بازپروری ، تعیین کننده محتوای برنامه های ویژه خواهند بود .

ضمن آنکه آماده سازی والدین و نیز روش های آماده سازی که درمانگران به کار می بندند با چگونگی نیازهای کودک مرتبط اند ( دادستان ، 1378 ) . درمانها به طور کلی به چند دسته طبقه بندی می شوند .

در درمان کودکان اوتیستیک بسیار مهم است که روش درمان برای هر کودک باید متناسب با توانائی ها و شدت اختلالات او برنامه ریزی شود .

انواع دسته بندی درمان اوتيسم :

درمانهای رفتاری و آموزشی کودکان اوتیسم :

از سال 1980 تا کنون محققان گزارشهای گوناگونی را از تاثیر برنامه های مداخلات رفتاری در درمان کودکان اوتیستیک گزارش کرده اند .

این نتایج شامل افزایش سطح رشدی کودک ، به دست آوردن نمرات برتر هوشی ، رشد رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی و نیز کاهش رفتارهای اوتیستیک بوده است ( رافعی ، 1385 ) . از جمله درمانها و روشهای مورد استفاده در این حیطه عبارتند از :

مداخله رفتاری فشرده اولیه (Early Intensive Behavior Intervention یا EIBI) :

این درمان با نام های مختلف ( EIBI ) ، ( IBI یا Intensive Behavior Intervention )، لوواس تراپی(Lovas therapy) شناخته شده است .

مبنا و هسته اساسی همه این برنامه ها مبتنی بر نظریات رفتار گرایی ، کاربرد اصول یادگیری ، شرطی شدن و استفاده از روشهای افزایش ، کاهش و حذف رفتارها می باشد ( رافعی ، 1385 ) .

درباره درمان اتیسم به روش مداخله رفتاری فشرده اولیه ( EIBI ) بیشتر بدانیم.

تحلیل رفتار کاربردی (Applied Behavior Analysis یا ABA ) :

از دیدگاهها ، اصول و برنامه های  تغییر رفتار اسکینر اقتباس شده است . روش تحلیل رفتار کاربردی در درمان اوتیسم که به طور مخفف  ABA خوانده می شود .

سعی شده است تا از طریق مشاهده مستقیم رفتار کودک ، ارزیابی و تحلیل دقیق آن ، رابطه میان محیط و رفتار کودک آشکار و نیز آن دسته از ویژگی های محیطی که می تواند موجب ایجاد رفتار جدید ، تقویت و یا کاهش رفتار در کودک گردد  ، کشف گردد .

درمانگران اوتیسم سالهاست که با کمک متد علمی ABA به توسعه رفتار اجتماعی کودک اوتیستیک و رفع نارساییهای کلی رفتاری در کودک پرداخته اند( رافعی ، 1385 ) .

تشخیص و درمان زودهنگام اوتیسم بهترین روش در کمک به این کودکان و درمان آنهاست .

درمان پاسخ محوری(Pivotal Response Therapy یا PRT ) :

یک مداخله برگرفته شده از اصول ABA است که به جای استفاده از رفتارهای افراد ، هدف آن حوزه های اساسی از رشد کودک مثل انگیزش ، مراقبت از خود می باشد ( کوگل ، 2006 ) .

 

درمان اوتیسم با روش TEACCH :

این روش درمان اوتیسم اولین روشی بود که در آمریکا برای کودکان اوتیستیک به کار گرفته شد . نام این روش مخفف عبارت ”درمان و آموزش کودکان اوتیستیک و ناتوانی های ارتباطی مرتبط با این بیماری “ می باشد .

autism-therapy-درمان اتیسم و انواع شیوه های درمانی

autism-therapy-درمان اتیسم و انواع شیوه های درمانی

در این راهکار درمانی اعتقاد بر این است که محیط زندگی کودک باید با او تطبیق داده شود نه اینکه کودک با محیط تطبیق داده شود .

در این شیوه درمان اوتیسم از تکنیک خاصی استفاده نمی شود بلکه برنامه درمانی بر اساس سطح عملکرد کودک پایه ریزی می شود .

توانائی های کودک بر اساس معیارهای آموزشهای روانی بررسی می شود و تکنیکهای درمانی در جهت بهبود ارتباط ، مهارتهای اجتماعی و انطباقی طراحی می شوند .در این روش به جای اینکه به کودک یک مهارت و توانائی خاص آموزش داده شود .

پیشنهاد مطالعه:  استرس و اضطراب چیست و راه های پیشگیری و درمان آن کدام است ؟

سعی بر این است که به کودک مهارتهائی آموزش داده شود تا بتواند محیط اطراف خود و رفتارهای اطرافیان خود را بهتر درک کند .

به عنوان مثال ، برخی از کودکان اوتیستیک هنگام احساس درد شروع به فریاد زدن می کنند ، در این روش سعی برآن است که به کودک آموزش داده شود تا هنگام احساس درد چگونه با برقراری ارتباط آن را به اطرافیان خود بفهماند . ( اوزونف(Ozonoff) ، 1998 ) .

 

درمان اوتیسم با روش Floor time :

این روش توسط یک روانشناس کودک به نام ” استانلی گرین اسپن “ ارائه شده است .این روش بسیار شبیه بازی درمانی است .

در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک اتیسمی با یک فرد دیگر از طریق برنامه های دقیق بازی بیشتر و مؤثرتر شود.

این روش شامل شش مرحله می باشد که کودک دارای اتیسم در مراحل طی آنها تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا می گیرد و به عبارتی کودک باید نرده بام شش پله ای را طی کند .

ممکن است کودکان در این روش با مشکلاتی نیز روبرو شوند مثلا به علت اختلالات حسّی در درک بعضی از تمرینات خواسته شده مشکل پیدا کنند و یا اینکه قادر به انجام برخی از تمرینات بدنی موجود در برنامه نشوند .

در این برنامه والدین و درمانگران سعی می کنند تا پیشرفت کودک را از طریق مسیرهائی که کودک دوست دارد و با جهت دادن به این مسیرها ، فراهم کنند تا کودک بتواند شش مرحله پیشرفت موجود در این روش درمانی را طی کند.

این روش به طور مجزا کودک را در بدست آوردن مهارتهای گفتاری و بدنی کمک نمی کند بلکه از نظر احساسی و روانی به کودک کمک می کند تا کودک بتواند درک بیشتری پیدا کرده و از طریق آگاهی و تجربه مهارتهای دیگر را نیز بدست آورد .

معمولاً از این روش در کنار روشهای دقیق تر دیگر مانند  ABA در ساعات فراغت کودک استفاده می شود ( مایرز ، 2007 ) .

درمان اوتیسم با روش یکپارچگی حسی(Sensort Integration) :

آیرز(Ayers) بنیان گذار تئوری یکپارچگی حسی ( SI ) در سال 1972 میلادی ، یکپارچگی حسی را به عنوان توانایی سازمان دهی اطلاعات و دریافتهای حسی جهت استفاده تعریف ، و بعدها با تفصیل بیشتری نیز به آن پرداخت .

در این روش درمانی که می تواند توسط بازی درمان ، کاردرمان و یا گفتار درمان انجام شود به کودک کمک می شود تا بهتر از اطلاعات حسی بهره ببرد .

مثلاً اگر کودک با حس لامسه خود مشکل دارد از کودک خواسته می شود تا اشیاء متفاوت با جنسهای متفاوت را لمس کرده و با آنها کار کند ( شاف(Schaaf) ،  2005 ) .

درمان اوتیسم  با روش مداخلات ارتباطی(Communication Interventions) :

این درمان به دو گروه تقسیم می شود .در گروه اول بسیاری از کودکان اوتیسم که قادر به سخن گفتن نیستند یا کم صحبت می کنند ، قرار دارند .

این مداخلات سعی در بهبود ارتباطات دارد که توسط گفتار درمانگرها انجام می شود و از روشهای افزاینده ارتباط مثل روشهای بصری استفاده می کنند .

در گروه دوم مهارتهای اجتماعی کودک درمان می شود ، که مشکل اساسی این بیماران به شمار می رود . به این منظور طیف وسیعی از رویکردهای مداخله جویانه شامل مدل سازی ، تقویت ، مدیریت خود و آموزس مستقیم استفاده می شود ( ماتسون(Matson) ، 2007 ) .

درمان اوتیسم  با روش پسخوراند عصبی(Neruofeedback) :  

مشخص شده است که این نوع درمان اوتیسم برای تقویت تمرکز و کاهش اضطراب کودکان اوتیستیک و مبتلایان این طیف نقش دارد .

در یک مطالعه که بر روی بیماران آسپرگر انجام گرفت حاکی از ثمربخشی این روش بوده است ( اسکولنیک (Scolnick)، 2005 ) .

PECS (Picture Exchange Communication Systemیا PECS ) :

سیستم ارتباط بر مبنای مبادله تصاویر برنامه ای است برای آموزش ارتباط غیر کلامی ( سمبلیک )  .تحقیقات بسیاری وجود دارد که نشان می دهند افراد اوتیستیک از طریق تصویر بهتر یاد می گیرند و نیز تمایل بیشتری به استفاده از سمبل های غیر کلامی دارند .

هدف این برنامه آموزش گفتار به کودک مبتلا به اتیسم نمی باشد هر چند که در مراحل به ویژه پایان این برنامه کودک ممکن است به توسعه گفتار نیز برسد . بلکه هدف اولیه ، ایجاد و تقویت یک سیستم ارتباطی بین کودک و محیط او می باشد ( رافعی ، 1385 ) .

درمان اوتیسم با روش داستانهای اجتماعی(Social stories) :

این داستانها برای آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان اوتیستیک آماده شده اند . از طریق این داستانها به کودک آموزش داده می شود که چگونه احساسات ، منظور ، و برنامه های دیگران را درک کنند .

پیشنهاد مطالعه:  اختلال حركت كلیشه ای و تکراری

در این روش درمان اوتیسم یک داستان براساس یک موقعیّت و شرایط خاص با اطلاعات فراوان تهیه شده است که به کودک از طریق گوش کردن به آن کمک میشود تا بفهمد چه جواب یا عکس العمل مناسب را باید از خود نشان دهد .

این داستانها معمولاً از سه جزء اصلی تشکیل می شوند :

داستانهای اجتماعی برای کودکان اوتیسم

داستانهای اجتماعی برای کودکان اوتیسم

1- اطلاعاتی در مورد افراد داستان ، مکان و اجزاء آن

2- احساسات و افکار افراد داستان

3- جوابها و عکس العملهای مناسبی که باید وجود داشته باشند .

این داستانها باید بر اساس نیاز کودک برای او خوانده شوند و حتماً باید از قول اول شخص مفرد و در زمان حاضر باشند .

این داستانها در صورت همراهی با تصاویر و موسیقی می توانند تأثیر بیشتری داشته باشند . بایستی داستانهای فراهم شده به گونه ای باشند که نقاط ضعف کودک را تصحیح کنند .

مثلاً کودکی که از شرائط بخصوصی ترس دارد و یا اینکه در او ایجاد استرس می کند بهتر است داستانهای مناسبی در مورد این شرایط برای او گفته شود این روش ابتدا به وسیله سیک کارول گری(Seek carolgray) طرح و توسعه پیدا کرد ( رافعی ،1385) .

 

 

مداخلات مربوط به والدین دارای کودک اوتیسم :

مطالعات نشان داده است که آموزش والدین به کاهش افسردگی مادران ، افزایش آگاهی مادران اوتیسمی و شیوه برخورد و بهتر ارتباط برقرار کردن با بچه اوتیسمی منجر می شود .

در واقع ، پیشنه پژوهشی ای که به این موضوع مهم پرداخته است بسیار گسترده است ( بیکر ، 1984 ، مورلند ، شوبل ، بک، ولز ، 1982 ) .

عموما ، والدین به وسیله یک درمانگر برای اجرای اصول و روشهای تغییر رفتار آموزش داده می شوند و بنابراین می توانند به عنوان کنترل کننده های اولیه برای فرزند عمل کنند .

آموزش والدین دارای مزایای زیادی است ( شریبمن ، کوگل ، میلز ، بارک ، 1981 ) . علاوه بر این لوواس و همکارانش در یک مطالعه اهمیت زیاد آموزش والدین به عنوان بخشی از درمان کودک اوتیستیک اثبات شده است ( لوواس ، 1973 ) .

درمان دارویی اوتیسم :

تجارب بالینی پیشنهاد می کند که غیر اختلال  رت اطلاعات به دست آمده از مطالعات دارویی روی کودکان و نوجوانان مبتلا به اوتیسم قابل تعمیم به سایر اختلالات نافذ رشد نیز می باشد .

بنابراین داروها در درمان اوتیسم جهت موارد زیر به کار می روند ( خوشابی ، 1378 ) :

  • کاهش شدت بسیاری از علایم اصلی
  • کمک به کنترل رفتارهای مخاطره آمیز ( مثل خود آزاری )
  • تسهیل دسترسی بیمار به درمانهای روان شناختی ، اجتماعی و مداخلات تکلمی و گفتاری
  • بهبود کلی کیفیت زندگی بیمار

درمان های دارویی کاهش افسردگی مادران

از جمله درمان های دارویی عبارتند از :

دارو درمانی :

داروهای مورد استفاده در این اختلال آنتی سایکوتیک ها (Antipsychotic)، داروهای آنتاگونیست گیرنده دوپامین بیشترین داروهایی هستند که در درمان کودکان اوتیستیک مورد مطالعه قرار گرفتند .

تجویز این داروها در دوزهای پایین رفتارهای کلیشه ای و بی قراری این کودکان را کم می کند .برخی یافته ها حاکی از این است که ترکیب این داروها با رفتار درمانی موثرتر از استفاده هر کدام از این داروها به تنهایی است .

از جمله داروهای مورد استفاده دیگر ، نورولپتیکهای قوی مثل متیل فنیدیت ، لیتیم ، کاربامازپین ، کلوپرامین ، هالوپریدول ،  کلونیدین و مهارکننده های اختصاصی گیرنده ای سروتونین می باشد ( خوشابی ، 1378 ) .

رژیم غذایی(Diets) :

یکی از درمانهایی که بسیاری از والدین به کار می برند استفاده از رژیم غذایی فاقد گلوتین(Gluten) و کازئین(Casein) می باشد . گلوتین بیشتر در دانه های غلات مثل گندم ، ذرت و جو یافت می شوند .

کازئین ، پروتئین اصلی شیر است . از آنجایی که این مواد در بسیاری از غذاهایی که می خوریم وجود دارد رعایت این رژیم برای خانواده کار بسیار مشکلی می باشد.

یک مکمل غذایی که برخی والدین فکر می کنند برای کودکشان مفید است ویتامین B6 است که به همراه منیزیم داده می شود ( رافعی ، 1385 ) .

شاید بتوان گفت یکی از بیشترین ویتامین های استفاده شده برای کودکان اوتیستیک ، ویتامین B می باشد .این ویتامین در ساختن آنزیمهائی که مغز برای فعّالیت خود به آنها احتیاج دارد مؤثر است .

در 18 تحقیقی که در مورد این ویتامین انجام شده است نشان داده شده است که حدود نیمی از کودکانی که این ویتامین در رژیم غذائی آنها بیشتر شده بود ، تأثیرات مثبتی در آنها به وجود آمده بود که این تأثیرات شامل بهبود رفتار ، بهبود تماس چشمی ، توجه بیشتر ، و افزایش توانائی یادگیری در این کودکان بود ( اریکسون ، 2005 ) .

درمان اوتیسم با شلاتورها (Chelation Therapy) :

موادی هستند که با اتصال به فلزات سنگین و یونهایی که دارای خاصیت سمی هستند باعث کاهش اثرات خطربار آنها می شوند .

یکی از این مواد به نام TTFD مشخص شده است که دارای اثرات بالینی سودبخشی در درمان بیماران اوتیسم می باشد ( لانسدیل(LOnsdale) ، 2002  ) .

پیشنهاد مطالعه:  اوتیسم چیست ؟ اوتیسم به زبان ساده

درمان اوتیسم با اکسیژن فشار بالا ( Hyperbaric Oxygen Therapy یا HBOT) :

در این نوع درمان با استفاده از اکسیژن فشار بالا می توان بر جریان خون کاهش یافته در برخی اعضا با افزایش فشار اکسیژن کمک کرد . ثابت شده است که درمان می تواند سبب بهبود برخی علایم اوتیسم شود ( رازیگنول(Rossignol) ، 2007   ) .

درمان با سلولهای بنیادی(Stem cell therapy) : سلولهای بنیادی مزانشیمی و سلولهای خون ساز خون بند ناف برای درمان کودکان اوتیسم در برخی مطالعات پیشنهاد شده اند ( ایچیم(Ichim) ، 2007 ) .

 

درمانهای مکمل اوتیسم :

با وجود اینکه تشخیص زودهنگام و درمان زودهنگام اوتیسم بهترین روش در کمک به این کودکان و درمان آنهاست .

برخی از والدین و محققین معتقدند که روشهای درمانی مکمل دیگری نیز وجود دارند که می توانند ارتباط کودک با دنیای اطراف و سایرین را بهبود بخشیده و رفتارهای آنها را بهتر کنند .

این درمان ها می توانند به صورت فردی با کودک کار شده و یا در مراکز مخصوص به صورت جمعی کار شوند . در تمامی این روشها افزایش قدرت ارتباط ، بهبود روابط اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس مشترک می باشد .

همچنین این روشها کمک میکنند تا کودک بتواند رابطه بی خطر و مفیدی را با درمانگر خود و سایرین برقرار کرده و با آنها مأنوس شود .

از جمله این درمان ها عبارتند از :

موسیقی درمانی :

موسیقی درمانی کودکان دارای اوتیسم

موسیقی درمانی کودکان دارای اوتیسم

موسیقی پدیده ای است برخاسته از ما و تاثیر گذار بر ما و به همین دلیل است که به عنوان روش درمانی استفاده می شود .

گاستن (Gaston) یکی از پایه گذاران اولیه موسیقی درمانی بر این واقعیت تاکید می کند که موسیقی رفتار انسان است نه چون انسان آن را خلق می کند بلکه چون انسان بستگی و ارتباط خود را با آن می آفریند .

موسیقی درمانی استفاده تجویز شده (Prescribed) و سازمان یافته (Structured) از موسیقی یا فعالیتهای آن برای حالات ناسازگار(Maladaptive) زیر نظر پرسنل آموزش دیده برای کمک به مراجعین در رسیدن به اهداف درمانی است ( رافعی ، 1385 ) .

برخی از موسیقی درمانگرها پی برده اند که موسیقی می تواند وسیله موثر جهت برقراری ارتباط با کودکان اوتیستیک باشد . موسیقی پدیده ای است که کودکان اوتیستیک با علاقه و رغبت به آن توجه نشان می دهند .

فعالیتهای موسیقی غالبا” تقویت کننده موثر در ایجاد پاسخهای متقابل و آگاهانه کودکان اوتیستیک است مانند افزایش تکلم ، ایجاد پاسخ های شفاهی ، افزایش تماس چشمی ، رشد آگاهی های محیطی و رفتارهای مناسب اجتماعی ( کاستلانو(Castellano) ، 1970 ، وانسون ، 1979 ، مالبرگ (Mahlberg)، 1973 ) .

انزجار درمانی در اتیسم(Aversion Thrapy) :

در این روش از شوک ( شوک الکتریکی که برای چند ثانیه به پوست وارد می شود ) برای کنترل رفتار بیماران اوتیسم استفاده می شود ( گانرمن(Gonnerman) ، 2007 ) .

بسته بندی (Packing):

در این روش کودک دارای اختلال اوتیسم به طور کاملا محکمی برای حداقل یک ساعت در بین ورقه های خیسی که پیش از این سرد شده اند قرار می گیرد به طوری که فقط سر کودک بیرون می ماند .

این درمان برای چندین بار در هفته تکرار می شود و برای کودکان اوتیستیکی که به خود صدمه می زنند به کار می رود .

چنین روشهایی در قرون پیش مورد استفاده قرار گرفته است و شکل جدید آن بر پایه تئوری ” مادران یخچالی ” می باشد . این روش هم اکنون در صدها کلینیک فرانسه استفاده می شود ( اسپینی(Spinney) ، 2007 ) .

ماساژ درمانی(Massage therapy) :

ماساژ درمانی کودکان اوتیسمی

این درمان برای کودکان اوتیستیک با اهدافی چون ایجاد آرامش ، افزایش توجه و تمرکز ، کمک به تولید گفتار هدفمند و تقویت حرکات در اندامهای گوناگون انجام می شود ( رافعی ، 1385 ) .

حیوان درمانی(Animal – assisted therapy)

حیوان درمانی معمولا شامل اسب سواری و شنا با دولفین ها می باشد . در این درمانها کودک توانائی هماهنگی عضلات و اندامها را می تواند بدست آورد همچنین احساس دوست داشتن و اعتماد به نفس نیز از فوائد این نوع درمان است ( مارینو (Marino)، 2007 )                                                      

هنر درمانی  :

هنر بخصوص می توانند در رفع مشکلات حواس پنجگانه کودک مفید باشند زیرا توسط آنها قدرت درک ، شنوائی و دیداری کودک تقویت می شوند .

تربیت شنیداری(Auditory Integration Training) :

در آموزش این روش باید به نکاتی توجه کرد از جمله قبل از شروع آموزش تربیت شنیداری باید از کودک اوتیستیک توسط یک متخصص معاینه گوش به عمل آید .

جلسات به صورت 18 تا 20 جلسه نیم ساعته برگزار می شود ، در آموزش تربیت شنیداری صدای 85 دسی بل کافی است .

دکتر برارد دستگاهی به نام اودیوکینترون(Aufio Kinetron) را به منظور تربیت شنیداری اختراع نموده است. ( رافعی ، 1385 )  

برای سنجش و ارزیابی مفید بودن هر یک از انواع روشهای درمانی اوتیسم می توانید به مطلب نتایج تحقیقات در زمینه تاثیر روشهای درمان اتیسم مراجعه نمایید.

about

مطالب مفید

مدیریت وب سایت مهکام ، مجله اینترنتی آموزش خانواده را آقای حسن رامشینی به عهده دارند . ایشان در کنار مشاوره روانشناسی با جمعی دیگر از بهترین روانشناسان و مشاوران کشور به طور ضمنی به غنای این وب سایت کمک می کنند تا بتوانند مهکام را تبدیل به مرجعی برای رفع مشکلات و مسائل مربوط به روان انسانها نمایند.

×