"> چگونه با کودکان بیش فعال برخورد کنیم ؟ - مهکام مجله آموزش خانواده
مشاوره آنلاین مهکام

چگونه با کودکان بیش فعال برخورد کنیم ؟

چگونه با کودکان بیش فعال برخورد کنیم

نحوه ی رفتار والدین با کودکان مبتلا به بیشفعالی- کمبود توجه چگونه باشد ؟ چگونه با کودک بیش فعال رفتار کنیم ؟

نویسنده دکتر رزیتا داوری

بسیاری از والدین نمی دانند چگونه باید با کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی- کمبود توجه (ADHD)رفتـار کرد. در برخی موارد ممکن است والدین احساس عدم کفایت در فرزند پروری داشته باشند .

گاهی نیـز تـصور مـی کننـد کودک شان از روی عمد و یا به قصد توجه طلبی دست به این رفتارها می زند . در حالی کـه در بـسیاری از مـوارد کودک به دلیل ضعف های ناشی از اختلال بیش فعالی- کمبود توجه قادر به کنترل رفتار خود نیست.

در واقع وقتى والدین از علائم بیشفعالى و علت آن آگاه باشند بهتر مىتواننـد بـا رفتارهـاى کـودک برخـورد کنند. در بعضى بیمارى هاى جسمى نیز والدین نقشى در ایجاد بیمارى ندارند ولى الگوى رفتـارى و تغذیـه اى در خانواده مى تواند در تشدید و تخفیف علائم نقش داشته باشد.

چگونه با کودکان بیش فعال برخورد کنیم ؟-مهکام مجله اینترنتی خانواده

چگونه با کودکان بیش فعال برخورد کنیم ؟-مهکام مجله اینترنتی خانواده

به طور کلى براى ایجاد تغییر در رفتار کودکان بیشفعال، گام هاى ویژه اى لازم است:

قدم اول انتخاب رفتارى است که می خواهید در آن تغییر ایجاد شود.

توصیه مى شود ابتدا بخشى از یک رفتار یا دسته کوچکى از رفتارها را براى تغییر در نظر بگیرید . لازم نیست رفتارى که براى اصلاح انتخـاب مـى شـود از پردردسرترین رفتارهاى کودک باشد. باید رفتارى انتخاب شود که تصور مى شود مى توان به طـور موفقیـت آمیـزى آن را تغییر داد. مثلاً ممکن است بى نظمى سر غذا خوردن، قطع کردن صـحبت دیگـران، راه رفـتن روى مبـل و وسایل خانه از رفتارهایى باشد که مى خواهیم تغییر دهیم. بهتر است ابتدا تعداد دفعات رفتار نامناسـب کودک در طـول روز را بشماریم تا بتوانیم تأثیربخشى فرایند تغییر رفتار کودک را ارزشیابى کنیم.

قدم دوم انتخاب یک تقویت کننده مناسب است.

پاداش برخى کودکان ممکن است خوراکى مورد علاقه آنهـا باشد، برچسب هاى رنگى و امتیازات به شکل نمره روى صفحه کاغذ نیز مى تواند به عنوان پاداش تلقـى شـوند. بـا

تعداد مشخصى برچسب یا امتیاز مى توان جوایزى گرفت. براى بعضى از کودکان انجام فعـالیتى ماننـد رفـتن بـه پارک، بازى کردن با پدر یا مادر و رفتن به خانه اقوام مى تواند جنبه تشویق و پاداش داشته باشد.

پیشنهاد مطالعه:  خجالتی بودن کودکان

این نکته مهـم است که والدین علایق فرزند خود را بشناسند و این جز با گذراندن وقت به اندازه کـافى و بـه شـکل مناسـب بـا فرزندان حاصل نمى گردد.

قدم سوم قانونگذارى در خانه و اجراى منظم آن مى باشد.

یعنى کودک باید بداند که والدین مى خواهنـد چـه کارى انجام شود. براى مثال انجام دادن تکـالیف مدرسـه یـا بخـش معینـى از آن قبـل از آنکـه برنامـه کـودک تلویزیون شروع شود.

قدم چهارم روشن کردن ارتباط میان اجراى قواعد و گرفتن پاداشها است.

همیشه باید به خـاطر داشـت کـه کودک همراه با گرفتن پاداش ها به تقویت کننده هایى نظیر گفتن جملـه اى در تحـسین وى، در آغـوش گـرفتن، بوسیدن و… نیاز دارد. بعضى والدین گمان مى کنند که فرزندشان با این روشها پرتوقع شده و همیشه براى انجام دادن هر کارى درخواست جایزه و پاداش خواهد کرد. برخى دیگر فکر مىکنند بدین ترتیب به فرزندشـان رشـوه می دهند.

در حالى که اگر طبق این برنامه با کودک رفتار شود، بعد از مدتى کـودک احـساس رضـایت درونـى از انجام کارِ خوب پیدا مى کند و روابط بین کودک و والدین گرمتر و صمیمىتر و به دنبال آن، نیاز به پـاداشهـاى بیرونى کمتر مى شود و در نهایت کودک به مرحله اى مى رسد کـه دیگـر لازم نیـست بـراى انجـام دادن آن کـار جایزه اى بگیرد.

تفاوت رشوه دادن با پاداش دادن به کودک

  • رشوه دادن در واقع دادن پاداش قبل از انجام کار یا قبل از تغییر رفتار است؛ در حالى که در ا یـن روش ابتـدا کودک باید رفتار منفى را به مثبت تبدیل کند و پس از آن، پاداش بگیرد .
  • نکته دیگر آن است که رشـوه معمـولاً براى انجام دادن فعالیتهاى منفى و نادرست درنظر گرفته مى شود که در این مورد صدق نمى کند.

با به کارگیرى این روشها غیر از تغییر رفتار کودک، والدین به خود ثابت مـى کننـد کـه رفتـار کـودک تحـت نظارت آنها است. یأس و درماندگى در زندگى کاهش مى یابد و روحیه همه اعضاى خـانواده بهتـر مـى شـود.

پیشنهاد مطالعه:  نکاتی برگرفته از کارگاه فرزندپروری (تربیت کودک)

در مورد کودکان بیشفعال نکته مهم آن است که براى این کودکان باید پاداش ها را مرتب تغییر داد و فاصله زمـانى بین گرفتن پاداش و رفتار مثبت حتماً کم باشد.

تا اینجا به روشهاى افزایش رفتارهاى مطلوب اشاره هایى شد. حال به روشهاى تخفیف رفتارهاى نـامطلوب مى پردازیم:

برخى رفتارهاى نامطلوب شبیه کج خلقى، فریاد زدن، گریه کردن، باعث آسیب به خـود و دیگـران نمـى شـود ولى مى تواند ً کاملا توجه دیگران را به خود جلب کند؛ و همین باعث تقویت این رفتارهاى منفـى اسـت .

معمـولاً این رفتارها هنگام رد کردن درخواست هاى کودک از طرف والدین، صورت مى گیرد و بـه علـت شـدتى کـه دارد اغلب در نهایت منجر به برآورده شدن درخواست کودک مىگردد. زیرا والدین مى ترسند که نکنـد نفـس کـودک بند بیاید، مغزش آسیب ببیند و کلاً آسیبى به جسم او وارد شود .

بهترین واکنش به این رفتارها، نادیده گرفتن یا برنامه خاموش سازى است.

والدین باید بدانند که مراحل اولیه این برنامه ممکن است منجر به کج خلقى هایى شود که زیادتر و خشن تر از قبل هست ولى این موضوع نباید باعث وحشت آن ها شود. ابتدا باید براى کـودک توضـیح داد که در صورت کج خلقى دوباره، آنها تماس چشمى، کلامى و جسمى با او نخواهنـد داشـت مگـر ایـن کـه او دست از آن کار بردارد. البته باید مراقب بود که کودک آسیبى به خود وارد نکند.

والدین باید خونـسردى خـود را حفظ کنند و جورى وانمود کنند که گویى اصلاً صداى کـودک را نمـى شـنوند و او را نمـى بیننـد. بعـد از مـدتى کودک درمى یابد که با این روشها نمى تواند به خواسته خود برسد.

البته این روش را در مورد همه رفتارهاى نامطلوب کودک مثل کتـک زدن خـواهر یـا بـرادر، پـرت کـردن وسـایل و سرپیچى کردن از انجام دستورات پدر یا مادر نمى توان به کار برد. در این موارد بایـد از روشهـاى دیگـرى نظیـر محرومسازى موقت و حذف امتیازات استفاده کرد.

محرومسازى موقت چیست ؟

محرومسازى موقت بـدین معنـا اسـت کـه کـودک بـه جـایى فرستاده مى شود که دور از توجه دیگران است و آن مکان برایش خوشایند نیست . خصوصیات محلى کـه کـودک

پیشنهاد مطالعه:  چگونه با کودکم صحبت کنم ؟

به آنجا فرستاده مى شود بدین ترتیب است که تاریک و ترسناک نباشد، وسیله خطرناکى در آن نباشـد، وسـایل مورد علاقه کودک در آنجا وجود نداشته باشد. معمولاً به ازاى هر سـال سـن یـک دقیقـه بـودن در ایـن مکـان کفایت مى کند به شرطى که 30 ثانیه آخر در آنجـا آرام باشـد و بعـد از بیـرون آمـدن بایـد کـارى را کـه از او خواسته ایم انجام دهد یا رفتار نامطلوب خود را متوقف کند .

البته به خاطر داشته باشـیم کـه همیـشه اول بایـد از روشهاى تقویت مثبت استفاده کنیم و میزان رفتارهاى مطلوب را از این طریق افزایش دهیم و بعد به روش هاى دیگر بپردازیم.

نکته مهم:

همچنین در مورد کودکان بیشفعال این روشها بدون دارودرمانى نمى توانند خیلى مؤثر واقع شوند.

برخلاف تصورهاى موجود مبنى بر اینکه اگر این کودکان آزاد و بدون قید و بند گذاشته شوند مشکلات شـان کمتر مى شود، توافق بر این است که نظارت مناسب و محیط قانونمند براى این کودکـان مناسـب تـر اسـت، زیـرا آنها خود قادر به مهار کردن رفتارهاى خود نیستند و در صورت آزاد بودن به دلیل حـالات تکانـشى کـه دارنـد ممکن است دست به انجام کارهاى خطرناک بزنند، رفتارهایى داشته باشند که بلافاصله خودشان، پشیمان شوند.

در مورد درس خواندن کودکان بیشفعال نیز اگر نظارتى وجود نداشته باشـد، عمـلاً تکـالیف شـان را نیمـه کـاره رهـا مـى کننـد، وسایلشان را گم مى کنند و در نهایت افت عملکرد تحصیلى پیدا خواهند کرد .البته محـیط قانونمنـد و نظـارت مناسب در کنار مصرف دارو مى تواند مؤثر باشد.

اگر کودک بیشفعـال از هـوش بـالایى برخـوردار باشـد و تحـت درمان نیز قرار گیرد و در زمینه علاقه خاص خود پرورش یابد، مى تواند عملکـرد خـوبى در حـوزه هـاى مختلـف داشته باشد.

کتابهاى زیادى در زمینه برخورد والدین با کودکان بیش فعال وجود دارد ولى بهتر اسـت در صـورت امکان، والدین در کلاس هایى کـه بـراى آمـوزش شـیوه رفتـار کـردن بـا کودکـان بـیش فعـال در بعـضى مراکـز روانپزشکى، مشاوره و فوق تخصصى کودک و نوجوان وجود دارد، شـرکت نماینـد یـا از جـزوات آن هـا اسـتفاده کنند.

منبع:

کتاب ” کمبود توجه-بیشفعالی: علائم و درمانهای موجود” . تألیف دکتر رزیتا داوری. انتشارات قطره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده – فرزندپروری صحیح

about

مطالب مفید

مدیریت وب سایت مهکام ، مجله اینترنتی آموزش خانواده را آقای حسن رامشینی به عهده دارند . ایشان در کنار مشاوره روانشناسی با جمعی دیگر از بهترین روانشناسان و مشاوران کشور به طور ضمنی به غنای این وب سایت کمک می کنند تا بتوانند مهکام را تبدیل به مرجعی برای رفع مشکلات و مسائل مربوط به روان انسانها نمایند.

×