"> راهنمایی و مشاوره در دبیرستان برای دانش آموزان - مهکام مجله انترنتی
مشاوره آنلاین مهکام

راهنمایی و مشاوره در دبیرستان برای دانش آموزان

مهکام-راهنمایی و مشاوره در دبیرستان برای دانش آموزان

مهکام-راهنمایی و مشاوره در دبیرستان برای دانش آموزان

راهنمایی و مشاوره در دبیرستان

در مقایسه ٔ دانش آموزان دبیرستانی یا دبستانی میتوان گفت که چون دانش آموزان دبیرستان، به حد بلوغ و رشد رسیده یا بالغ شده اند، قدرت تشخیص مشکل و بحث ،در آنان زیاد شده است. عده ای از آنان برای کسب اطلاع، به مشاور مدرسه مراجعه می کنند، تعدادی ممکن است ناراحتی داشته یا اندوهگین باشند، ولی در این سنین، بیشتر مشکلات درباره ٔ مسائل و مشکلات تحصیلی، حرفه ای و طرح ریزی برای آینده است؛ عده ٔ کمی هم مشکلات شخصیتی دارند. در سنین بالاتر یعنی در دانشگاه، مشکلات دیگری از قبیل رفتن به سربازی و ازدواج و نظایر آن نیز مطرح می شود. عده ای دانش آموزان دبیرستانی، خود مراجعه می کنند و عده ای نیز به وسیله ٔ معلمان یا مدیر دبیرستان ارجاع داده می ‌شوند، ولی در دانشگاه چون افراد پخته ترند، شخصاً مراجعه می کنند.

به هر حال چون سن، خصوصیات و مشکلات دانش آموزان در دبستان و دبیرستان و دانشگاه متفاوت است ،لازم است مشاوران در مشاوره، به این اختلاف توجه داشته باشند. در زیر، ویژگی های نوجوانان را به تفصیل مطرح می کنیم.

خصوصیات دانش آموزان دبیرستانی (نوجوانی)

 1-رشد و نمو جسمی

الف- در این دوره نوجوانان دارای وجوه مشترک و تقریباً یکسانی است. به دلیل اینکه تغییرات زیادی به سرعت در نوجوانان روی می دهد، آنها احساس ناراحتی می کنند. ابتدا دست و پای آنها به لحاظ طولی، بزرگ می شود و چیزی نمی گذرد که صورت و بدن آنها به صورت افراد بالغ در می آید. مشاور باید ازرفتارهای طبیعی و نوجوانان و ناراحتی های خاص آنها در این دوره، آگاهی داشته باشد تا بتواند با موفقیت به راهنمایی آنان بپردازد.

ب- در این دوره، رشد عضلانی سریع است و نوجوان به دقت به وضع جسمانی خود توجه می کند.

ج- در این سنین، رشد دختران بیشتر است. ممکن است دختران تصورکنند که با پسران فرق دارند، یا آن که احتمال دارد پسران در برابر رشد بیشتر دختران، احساس حقارت کنند.

د- تغییرات ظاهری نظیر پیدا شدن لکه و جوش های صورت نوجوانان را ناراحت می کند. گاهی اوقات این موضوع در آنها اضطراب و نگرانی ایجاد می کند و امکان دارد تصور کنندکه از لحاظ اخلاقی صحبت درباره ٔ این مطلب بد است و بدین علت کمرو بار آیند. در این مورد، مشاور باید آنها را راهنمایی کند و به آنها بگوید که این جوش ها، مربوط به کار غده ها هستند و آنان را ترغیب و وادار سازد که درباره ٔ آنها صحبت کنند.

ه- صدا، مخصوصاً در پسران، تغییر می کند، وهمین موضوع باعث ناراحتی آنان می شود.

و- نوجوانان اشتهایی خوبی دارند و همه چیز را و آن هم به مقدار زیاد، می خورند.

ز- مهم ترین مسأله، بلوغ و تغییرات جسمی و روانی همراه با آن است که معمولاً در این دوره به وقوع می پیوندد. مشاوره باید بتواند به راحتی و بدون احساس خجالت، اطلاعات لازم و درست را در اختیار دانش آموزان قرار دهد و بخصوص به اصلاح تصورات نادرست آنها بپردازد.

مشاور باید از ویژگی های رشد و نمو جسمی و تغییرات رفتاری حاصل از آن، آگاهی داشته باشد و در مشاوره با مراجعان نوجوان خود، آنها را مورد توجه قرار دهد. بدیهی است که باید اختلافات فردی را هم در نظر داشت. ممکن است مطلبی واحد، برای یک نوجوان نگران کننده، و برای دیگری، درمان کننده باشد. یک دختر بلند قد ممکن است به خود ببالد، در حالی که امکان دارد دیگری با همان قد از این که باید خم شود تا بتواند دوستانش را ببوسد، یا اصولاً به علت حساسیت نسبت به بلندی قد خود؛ ناراحت و نگران باشد. یا آن که ممکن است یک نوجوان به علت زشت رویی، به شلوغ کردن بپردازد و دیگری به همان علت، گوشه گیر شود.

پیشنهاد مطالعه:  شرح حال نویسی چیست ؟ انواع شرح حال نویسی و تعبیر و تفسیر شرح حال

هر یک از تغییرات و ویژگی های فوق، ممکن است در نوجوان اضطراب ایجاد کند،در حالی که برای پدرو مادر آنها ناشناخته باشد.

2- رشد و نمو ذهنی

نوجوانان فوق العاده کنجکاوند. ممکن است هر یک از آنان، صدها سؤال داشته و در پی یافتن پاسخ آنها باشند، و حتی نتوانند برای شنیدن پاسخ ها، آرام بگیرند. علایق و سؤالات آنها متفاوت است. ممکن است به علوم، موسیقی یا کتاب های طنز، ادبیات و غیره علاقمند باشند. یا آن که امکان دارد ساعت ها پای تلویزیون بنشینند یا وقت خود را در زمین بازی، یا در خواب و خیال بگذارنند.

3-رشد و تکامل عاطفی و اجتماعی

نوجوانان از جهتی کودک و از سویی بزرگند و به همین دلیل، احتیاج زیادی به امنیت و محبت دارند. آنها معمولاً از همسالان خود تقلید می کنند؛ ولی به بزرگترها هم متکی هستند در این دوره، حس شدید رقابت یا حس برتری جویی در آنها بوجود می آید. در دوره ٔ دبیرستان، روابط دوستانه در دانش آموزان تغییر می کند. پسرها و دخترها مایلند با گروه همجنس خود باشند. عده ای برای خود یک دوست بسیار صمیمی انتخاب می کنند. و همیشه با او هستند، ولی عده ای مایلند با گروه باشند. در این سنین، توجه به جنس مخالف، در دختران بیشتر به وجود می آید. پسرها سربه سر دخترها می گذارند ولی این موضوع بیشتر جنبه ٔ معاشرت و هم بازی بودن دارد، نه معنای جنسی. در مواردی در پسران نیز توجه به جنس مخالف به وجود می آید و آنها تمایل پیدا می کنند که دوست غیر همجنس داشته باشند.

دیگر ویژگی های نوجوانان این است که می خواهند اعتماد به نفس خود را نشان دهند، به طور کلی، نوجوانان در این سن، شغلی ندارند، ولی امکان دارد صاحب مشاغلی نیز باشند. این امر، به فرهنگ ها و شرایط اقتصادی، بستگی دارد. مثلاً در روستاهای ایران، اغلب نوجوانان کار می کنند.

4- رشد و نمو مذهبی

به طور کلی، در سنین پایین، کودکان در امور مذهبی از پدر و مادر خود تقلید می کنند و با آنها به مسجد و مجالس مذهبی می روند، ولی در اوایل نوجوانی و بلوغ عده ای اراده می کنند شخصاً در این باره تصمیم بگیرند و در بعضی موارد، با پدر ومادر اختلاف نظر پیدا می کنند، نوجوانان در 14-15 سالگی، فلسفه ٔ مذهبی خود را پی ریزی می کنند. در این زمینه، مشاور باید به نوجوان کمک کند تا عجولانه و نسنجیده، تغییری دراعتقادات مذهبی خود ندهدیا آن که این تغییر، عاقلانه باشد.

بدیهی است که در اغلب جوامع، تغییر مذهب مشکل است و فرضاً اگر موارد نادری دیده شود، به صورت مخفیانه، یا خیلی با احتیاط صورت می گیرد؛ زیرا عقاید مذهبی از ابتدای تولد به تدریج در فرد نفوذ کرده اند و عمیقاً در وی اثر گذاشته اند. تمام خصوصیاتی که با آنها بزرگ می شویم، شخصیت ما را تشکیل می دهند و ایجاد دگرگونی شدید در آنها ،ما را ناراحت می کند. در زمینه ٔ رشد و نمو مذهبی، سه خصیصه در نوجوانان دیده می شود:

پیشنهاد مطالعه:  تکنیک مشاهده-اصول و روش های مشاهده-تعبیر و تفسیر مشاهدات

1-رؤیایی فکر می کنند،

2-کمال گرا هستند ،یعنی خواستار بهترین و عالی ترین هستند،

3- دوست دارند به دیگران خدمت کنند (بخصوص در مواردی که دلایل منطقی داشته باشند).

در زمینه ٔ اعتقادات دینی نیز اختلافات فردی وجود دارد. یکی ممکن است پیرو هیچ دینی نباشد؛ دیگری ممکن است درگیجی و آشفتگی فکری به سر برد؛ یکی وسواس گونه از ابتدا برای بنا کردن اعتقادات مذهبی خود به مطالعه بپردازد؛ دیگری در مخالفت با خانواده وجامعه، با مذهب از در ستیز در آید؛ و…

نکته ٔ مهم در مشاوره این است که مشاوره باید بدون این که مذهب خود را تحمیل کند، مراجع را در زمینه ٔ مذهب و خط مشی مذهبی، راهنمایی کند. او به نوجوانی که کمی علاقهٔ  مذهبی داشته باشد، بهتر می تواند کمک کند، ولی در هر حالت، باید از تحمیل عقاید مذهبی خود جداً برحذر باشد.

وظایف راهنمایی و مشاوره در دبیرستان

 در دبیرستان، راهنمایی تحصیلی و شغلی، از اهمیت خاصی برخوردار است. به علاوه، دانش آموزان دبیرستان در سنینی قرار دارند که با تغییرات بدنی و روانی ناشی از بلوغ مواجهند که این موضوع، مؤید اهمیت راهنمایی سازشی در این دوره است. اهمّ فعالیت هایی که باید در دوره دبیرستان در برنامه ٔ راهنمایی مورد توجه قرارگیرد، به شرح زیر است:

1-فارغ التحصیلان دوره راهنمایی تحصیلی، پس از ورود به دبیرستان، به علّت عدم آشنایی با محیط دبیرستان و مقررات مربوط، نیاز دارند که با امکانات دبیرستان اعمّ از کتابخانه، آزمایشگاه، سایت های کامپیوتری و همچنین مقررات آموزشی و انضباطی آشنا شوند کمک به این دانش آموزان از وظایف مشاور است.

2-نظر به این که دانش آموزان دبیرستانی پس ازپایان این دوره باید برای ورود به دانشگاه طرح ریزی کنند، مشاوران باید در زمینه ٔ رشته های تحصیلی و آزمون ورودی دانشگاه ها اطلاعات لازم را در اختیار دانش آموزان قرار دهند و در این مورد، تا آنجا پیش بروند که دانش آموزان، شرایط و مقررات آزمون ورودی در رشته های مختلف را بررسی کنند، دربارهٔ‌ٔ نوع دیپلم، نحوه ٔ آزمون ورودی و حدود نمره های داوطلبانی که در سال های قبل پذیرفته شده اند، اطلاعات لازم را کسب و این اطلاعات را با توانایی های خود مقایسه کنند.

3- یکی از برنامه هایی که از نهایت اهمیت برخوردار است، ترتیب دادن برنامه هایی است که طی آنها دانش آموزان سال های آخر دبیرستان از دانشگاه ها بازدید کنند و با نحوه ٔ کار و برنامه های درسی، رفاهی و اداری دانشگاه ها آشنا شوند.

4- دانش آموزان در انتخاب دانشگاه های مورد نظر خود، اطلاعاتی در این موارد باید به دست آورند:

-دانشگاه چند نفر دانشجو دارد و در رشته های مورد نظر آنان، چند دانشجو می پذیرد؟

– در آن دانشگاه مورد نظر، تحصیلات به مقطع کاردانی و کارشناسی ختم می شود یا دوره های تکمیلی نیز دارد؟ دولتی است یا غیردولتی، وشهریه می‌گیرد و چقدر؟ یارایگان است؟

پیشنهاد مطالعه:  بررسی مقایسه ای بین مشاوره تخصصی و مشاوره از دیدگاه اسلام

-دارای چه رشته هایی است، در چه شهری قرار دارد و از چه اعتباری برخوردار است؟

مزایایی از نظر مسکن، بورس تحصیلی، وام و کار دانشجویی دارد یاخیر و…

5-مشاور باید در مورد دانش آموزانی که از نظر ذهنی و توانایی های تحصیلی قادر به ادامه ٔ تحصیلات دانشگاهی نیستند، محدودیت امکانات ذهنی آنان را برای آنها روشن سازد. برای این گروه، پس از دوره ٔ دبیرستان، انتخاب هدف های شغلی مناسب تر است. پذیرش این موضوع، از سوی دانش آموزان و اولیای آنان به سادگی انجام نمی گیرد، ولی مشاور باید با توجیه لازم و بررسی نمره های درسی و نتایج آزمون های مربوط، آنان را متقاعد سازد و اطلاعات لازم را در مورد مشاغل در اختیار آنان قرار دهد.

6- دانش آموزانی هستند که از نظر ذهنی و پایه ٔ تحصیلی، توانایی ادامه ٔ تحصیل را دارند ولی به علل مالی یا علل دیگر، پس از پایان دوره ٔ دبیرستان برای اشتغال به حرفه های ساده برنامه ریزی می کنند. این گونه دانش آموزان را باید با توجه به میزان قدرت ذهنی خود و استفاده از امکاناتی که وجود دارد، برای ادامه ٔ تحصیل ترغیب کرد و این امکانات را به آنان معرفی کرد.

7-در دبیرستان های ایران که سیستم واحدی اجرا می شود مشاوران باید دانش آموزان را در انتخاب درون واحدهای درسی مناسب راهنمایی کنند تا قادر به ادامه ٔ تحصیل در رشته مورد نظر خود در دانشگاه شوند.

8-یکی از نقش های مشاور در دوره ٔ دبیرستان، نقش جبرانی است. در مورد انجام این نقش، مشاور باید در صورتی که دانش آموز رشته ٔ تحصیلی نامناسبی انتخاب کرده است، او را کمک کند تا برابر مقررات مربوط که در این مورد معمولاً انعطاف پذیر است، تغییر رشته دهد.

9-در دوره دبیرستان نیز مانند دوره راهنمایی تحصیلی، یکی از برنامه های راهنمایی استفاده از آزمون های مختلف هوش، استعداد و شخصیت است. با استفاده از این آزمون ها می توان به دانش آموزان درجهت انتخاب رشته های تحصیلی مناسب در دانشگاه یا رفع مشکلات شخصی و روانی آنان کمک کرد.

10- نظر به این آزمون ورودی دانشگاه ها به صورت تستی برگزار می شود لازم است دانشجویان با برنامه های تستی نظیرآزمون های ورودی آشنا شوند. در این زمینه، اجرای آزمون های آزمایشی مشابه کنکور، به نحوی که در حال حاضررایج است، مفید خواهد بود.

11-باآن که راهنمایی تحصیلی و شغلی دردوره ٔ دبیرستان بیشترین وقت مشاوران را به خود اختصاص می دهد، ولی توجه به تغییرات ناشی از بلوغ و سایر مسائل مربوط به جوانان ایجاب می کند که مشاوران با توجه به روان شناسی جوانی و نوجوانی، دانش آموزان را در رفع مشکلات آنان یاری دهند. از جمله مسائلی که دانشجویان در جریان تحصیل یا بعد از آن، با آن مواجه می شوند، موضوع ازدواج ورفتن به نظام وظیفه است که در این موارد باید اطلاعات لازم در اختیار آنان قرار گیرد و بخصوص در مسأله ازدواج و انتخاب همسر، بخصوص فرد مورد نظر از بین دانشجویان باشد، راهنمایی های لازم به عمل آید. بهتر است دانش آموزان راهنمایی شوند هرگاه که در دوره تحصیل در دانشگاه، قصد ازدواج داشته باشند، در دوره های آموزشی مشاوره قبل از ازدواج شرکت کنند.

بازگشت به فهرست کلی اصول و فنون راهنمایی و مشاوره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سبز ایرانی

about

مطالب مفید

مدیریت وب سایت مهکام ، مجله اینترنتی آموزش خانواده را آقای حسن رامشینی به عهده دارند . ایشان در کنار مشاوره روانشناسی با جمعی دیگر از بهترین روانشناسان و مشاوران کشور به طور ضمنی به غنای این وب سایت کمک می کنند تا بتوانند مهکام را تبدیل به مرجعی برای رفع مشکلات و مسائل مربوط به روان انسانها نمایند.

×