چسبندگی روده یا انسداد روده

چسبندگی روده و انسداد روده

دستگاه گوارش بدن انسان از دهان شروع می‌شود و تا انتهای روده بزرگ ادامه می یابد. این مسیر چند متری ، مسیری است که تمام مواد غذایی برای فرایند هضم و جذب و دفع یا همان گوارش باید طی کنند .  انسداد حاد روده هنگامي خودش را نشان می دهد که جريان رو به جلوي محتويات درون روده قطع شود. این مشکل در هر قسمت از روده ها می تواند اتفاق بیافتد.

روده کوچک و روده بزرگ

روده کوچک درست بعد از دریچه پیلور معده شروع می‌شود و اولین قسمت آن دوازدهه یا اثنی‌عشر نام دارد. روده کوچک برخلاف نام آن بسیار بزرگ‌تر از روده بزرگ است و فقط قطر کمتری دارد. قسمت اصلی هضم و جذب مواد غذایی هم در این روده صورت می‌گیرد و روده بزرگ یا کولون، بیشتر وظیفه جذب آب و آماده کردن مدفوع برای دفع را برعهده دارد.
انسداد دستگاه گوارش یا روده‌ها، بعد از دوازدهه در هر جایی از این مسیر می‌تواند اتفاق بیفتد. این انسداد ممکن است مکانیکی ، یعنی ناشی از یک مانع در مسیر طبیعی مواد و یا عملکردی یعنی ناشی از نقص در حرکات رودی طبیعی روده‌ها باشد. در هر روی این حالات، حرکت طبیعی مواد غذایی یا دفعی مختل می‌شود و علائم بیماری به‌وجود می‌آید.

 علائم انسداد و چسبندگی روده ها

شکم، به سرعت بعد از به‌وجود آمدن انسداد واکنش نشان می‌دهد. دردهای کرامپی یا دل‌پیچه‌های شکم در حوالی ناف، تهوع و استفراغ، درد سر معده و عدم رفع گاز یا مدفوع، از علائم هشداردهنده یک انسداد هستند.
دردهای شکم در ابتدا به صورت دوره ای هستند، یعنی هر چند دقیقه یکبار اما با کامل شدن انسداد و یا بدتر شدن اوضاع (مثلا پیچیده‌شدن روده‌ها) این دردها به شدت زیاد می‌شوند و به‌طور دائم وجود خواهند داشت.سر و صدای شکمی زیاد خواهد شد و حالت تهوع و استفراغ بسته به محل انسداد به‌وجود خواهد آمد. هرچه محل انسداد بالاتر باشد، استفراغ زودتر رخ خواهد داد. وجود مواد دفعی در استفراغ نشان دهنده انسداد در محلی پایین و در روده بزرگ است. کاهش اشتها، تب، یبوست و دردهای خفیف و گاه‌وبیگاه شکمی از علائم یک انسداد ناقص است. اما شوک و عدم دفع ادرار نشان دهنده یک انسداد کامل و وضعیت خطرناک اورژانس در یک بیمار است که باید سریعاً در اورژانس درمان شود.
انسداد در روده بزرگ، علائمش دیرتر و به تدریج به‌وجود می‌آید و دردهای کرامپی در پایین شکم و زیر ناف وجود خواهند داشت اما اسپاسم‌های ناشی از انسداد روده بزرگ بیشتر طول خواهند کشید. در هر دو حالت انسداد، بعد از مدتی شکم متورم می‌شود و حتی ممکن است بتوان توده‌ای انسدادی را در معاینه شکم لمس کرد.

 چه چیز باعث انسداد و چسبندگی روده ها می‌شود؟

علت‌های مختلفی می‌توانند باعث انسداد روده‌ها شوند. اما شایع‌ترین علت در اکثر افراد وجود یک چسبندگی در روده است. چسبندگی‌ها، اسکارها یا همان محل زخم‌های ناشی از جراحی قبلی یا جراحاتی هستند که در روده‌ها به وجود می‌آیند. به غیر از اینها بیماری‌های التهابی روده‌ها مثل کولیت اولسروز (یا خونریزی دهنده) و یا بیماری کرون یا زخم‌های مزمن اثنی‌عشر هم می‌توانند در درازمدت جوشگاه و بعد چسبندگی به وجود بیاورند در اثر وجود چسبندگی لومن یا مسیر داخلی روده تنگ می‌شود و تنگی به وجود آمده روده را مستعد انسداد می‌کند بعد از چسبندگی‌ها علل شایع انسداد فتق ‌‌های روده‌ای و بعد تومورها هستند در فتق‌‌های روده‌ای و تنگی به وجود آمده باعث انسداد می‌شود. تومورها هم به خاطر رشد بی‌رویه‌شان باعث تنگی مسیر روده می‌شوند . علت‌های دیگر هم مثل سنگ بزرگ کیسه صفرا، پیچ خوردن روده به دور خود می‌توانند باعث گرفتگی روده شوند. علت خارجی و شایع دیگری که باعث انسداد روده‌ها می‌شود وجود جسم خارجی است مواد غیرقابل جذبی که به اشتباه و یا به عنوان غذا خورده می‌شوند و تجمع آنها در مسیر روده و فشرده شدن آنها به هم یک انسداد را موجب می‌شود این اتفاق بیشتر در بچه‌ها که عادت به خوردن هر چیزی دارند و سالمندان که قادر به خوب جویدن مواد غذایی نیستند و یا افراد دارای مشکلات روانی که اقدام به خوردن اشیا مختلف می‌کنند بیشتر دیده می‌شود. در بعضی بیماری‌های روحی که مشکلات تغذیه‌ای را به دنبال دارند نیز فرد بیمار بعد از یک پرخوری شدید و غیرقابل کنترل باعث ورود حجم زیادی از مواد غذایی جویده نشده به معده و روده می‌شود که این مواد در جریان حرکات طبیعی دستگاه گوارش به هم فشرده شده و موجب به وجود آمدن یک انسداد می‌شوند. سرطان کولون به‌خاطر تعداد تومورهای زیادی که ایجاد می‌کند و بیماری کولیت خونریزی دهنده و کرون به‌خاطر التهاب و تورمی که در بافت روده ایجاد می‌کنند باعث تنگی مسیر می‌شوند. کاهش حرکات روده در کسانی که داروهای خاص استفاده می‌کنند و یا زمینه یبوست دارند هم با ایجاد حالتی به‌نام ایمپکشن یا فشرده شدن مدفوع، یک توده غیرقابل دفع ایجاد می‌کند که جلوی حرکت طبیعی بقیه مواد دفعی را نیز می‌گیرد.
خطرناک‌ترین عارضه انسداد به‌دنبال ایسکمی و مرگ بافت اتفاق می‌افتد. به‌غیر از این عارضه ، استفراغ‌های مکرر و شدید هم ممکن است باعث ورود مواد غذایی به داخل نای و عفونت ریه شوند.

تشخیص انسداد و چسبندگی روده ها

انسداد نسبی و کامل را می‌توان از روی علائم بیماری تشخیص داد. تهوع و استفراغ و عدم دفع گاز و مدفوع و دل‌دردهای شدید مشخصه یک انسداد روده هستند، اگرچه ممکن است در بعضی بیماری‌های دیگر هم وجود داشته باشند. روش تشخیص انسداد روده‌ها به‌وسیله عکس ساده شکمی با اشعه رادیوگرافی و یک آزمایش خون ساده است. سی‌تی‌اسکن شکم و سونوگرافی هم به‌خوبی می‌توانند وجود توده انسدادی را در شکم تایید کنند. تنقیه به‌وسیله ماده حاجب و یا خوراندن ماده حاجب و تصویربرداری با اشعه ایکس هم در کنار آندوسکوپی و کولونوسکوپی یک روش تشخیص دیگر است. آندوسکوپی و کولونوسکوپی را می‌توان گاهی همزمان به‌عنوان یک روش تشخیصی و درمانی به‌کار برد.

 درمان انسداد و چسبندگی روده ها

 انسداد روده بزرگ و کوچک در هر صورت که باشد (نسبی یا کامل) یک اورژانس جراحی محسوب می‌شود. اگرچه بعضی از انواع انسدادها خودبه‌خود بهبود می‌یابند و گفته می‌شود ۸۵درصد انسدادهای نسبی و ۱۵درصد انسدادهای کامل خودشان بهبود می‌یابند اما در هر حال همه کسانی که برایشان تشخیص انسداد روده‌ها مطرح می‌شود، باید به بیمارستان مراجعه کنند.چون به‌غیر از گرفتگی روده‌ها، عوارض جانبی خاصی هم وجود دارد که باید در بیمارستان آنها را کنترل کرد. اختلال در آب و الکترولیت‌های بدن یکی از این عوارض است که باید با سرم‌درمانی آن را اصلاح کرد. اقدامات درمانی باید همزمان با اقدامات تشخیصی انجام شوند و نباید وقت را تلف کرد. یک لوله بینی معده برای تخلیه محتویات معده برای بیمار گذاشته می‌شود. مقداری مخدر برای تسکین درد و مقداری داروی ضدتهوع برای جلوگیری از تهوع و استفراغ به بیمار تزریق می‌شود . جراحی لاپاراتومی (بازکردن کامل شکم) روش‌ اصلی درمان انسداد هستند. در جراحی‌ها باید علت به‌وجود آمدن انسداد هم برطرف شود. چسبندگی، تومور، توده خارجی، سنگ کیسه صفرا و یا قسمت‌های زخمی و ملتهب روده خارج شوند و محل گرفتگی با دقت بخیه شود.
مدتی طول می‌کشد تا عمل جراحی روده بهبود پیدا کند و تا مدتی بعد از جراحی، رژیم غذایی سبک و مایعات برای بیمار تجویز می‌شود.
با شناخت زمینه‌های به‌وجود آمدن انسداد و توضیح آنها برای بیمار و ارائه یک رژیم غذایی مناسب هم می‌توان از به‌وجود آمدن دوباره این بیماری جلوگیری کرد.

عوارض انسداد و چسبندگی روده ها

 بيهوشى و دست‌کارى در حين جراحى باعث کاهش فعاليت پيش‌برندهٔ روده مى‌شود که همان ايلئوس بعد از جراحى مى‌باشد. عوامل گوناگونى باعث تشديد يا طولانى‌شدن ايلئوس مى‌شوند که عبارتند از داروها – به‌خصوص مخدرها، اختلال الکتروليتي، التهابات مثل پانکراتيت‌ يا پريتونيت، و درد.

درمان خاصى براى ايلئوس بعد از عمل وجود ندارد، ولى‌ به‌نظر مى‌رسد سيزاپريد مدت آن را کوتاه مى‌کند. که به‌علت اثرات پروکينتيک دارو بر حرکات روده (دليل اصلى ايلئوس بعد از عمل) مى‌باشد.

سفت شدن توده مدفوعى پس از جراحى

بعد از جراحى در اثر ايلئوس کولون و اختلال در احساس پر بودن رکتوم اين عارضه ايجاد مى‌شود که اصولاً مربوط به افراد مسن بوده، ولى ممکن است در بيماران جوان‌ترى که داراى عوامل زمينه‌سازى مثل مگا کولون يا پاراپلژى هستند نيز به‌وجود آيد. تودهٔ مدفوعى سفت شده بايد با دست خارج و بيمار تنقيه شود و سپس معاينه رکتوم با انگشت تکرار گردد.

باريم باقيماندهٔ از معاينهٔ قبل از جراحي، ممکن است در کولون سفت شده، تشکيل Barium Impaction دهد که بيشتر در کولون راست که بيشترين آب جذب مى‌گردد ايجاد مى‌شود. تظاهرات بالينى مشابه انسداد روده مى‌باشد. درمان شامل تنقيه محلول پلى‌اتيلن گليکول – الکتروليت مى‌باشد.

علل انسداد و چسبندگی روده ها

 عوامل مختلفی مي توانند باعث انسداد روده ای شوند که می توان به موراد زير اشاره نمود:
1- آترزی يا تنگی روده: اين عارضه در نوزادان ديده مي شود و علائم آن عبارت است از عدم وجود مدفوع و اتساع محوطه شکمی
2-پيچ خوردگی روده کوچک و بزرگ حول ريشه مزانتريک: اين عارضه در همه نشخوارکنندگان و مخصوصا در نوزادان ديده مي شود و علائم آن عبارت است از دل درد، اتساع سريع محوطه شکمی، کلاپس و شوک
3- توهم رفتگی روده: اين عارضه در همه نشخوارکنندگان و در روده کوچک و بزرگ نوزادان و روده کوچک بالغين ديد ه م ي شود . علائم
آن عبارت است از دل درد، از دست دادن آب بدن، موکوس به همراه خون در مدفوع قرمز رنگ، اتساع کند محوطه شکمی، کاهش مقدار دفع مدفوع، لمس توده توهم رفته و لمس رودههای متسع از طريق توشه رکتال.
4- اتساع و پيچ خوردگی سکوم: اين عارضه بيشتر در گاوهای بالغ شيری و در اوايل آن بروز مي نمايد. علائم آن عبارت است از دل درد ملايم تا شديد ، اتساع شکم خصوصا ناحيه فوقانی راست، صدای زنگی در ناحيه تهيگاه سمت راست و لمس سکوم متسع از طريق توشه رکتال.
5- تومورهای رودهای:  اين عارضه بيشتر در گوسفندان و کمتر در گاوان رخ مي دهد.
6- نکروز چربی مزانتريک: اين عارضه در گاو بروز مي نمايد. علائم عبارت است از لمس توده های نکروز چربی، کاهش پيشرونده وزن، کاهش
يا فقدان مدفوع و لمس اتساع روده از طريق توشه رکتال
7- فلجی روده يا شبه انسداد يا ايلئوس: اين عارضه در همه نشخوارکن ندگان رخ مي دهد و علائم عبارتند از کاهش يا فقدان مدفوع، صدای زنگی طرف راست محوطه شکمی، مايعات قابل تموج در ناحيه راست که غالباً با آماس صفاق همراه است.

درمان انسداد و چسبندگی روده ها

 در اکثر موارد تنها راه اصلی درمان عبارت است انجام عمل جراحی و رفع عامل انسدادکننده. همچنين مي بايست اقدام به برقراری موازنه الکتروليتی کرد. به علت از دست دادن کلر و پتاسيم و ايجاد 0 درصد به همراه 30 ميلی / آلکالوز از محلول کلروسديم 9 اکی والان در ليتر کلروپتاسيم استفاده مي شود که پس از رفع عامل انسداد هم مي بايست ادامه پيدا کند