شب ادراری در کودکان و نوجوانان

شب ادراری در کودکان

شب ادراری در کودکان و نوجوانان یکی از اختلالاتی است که پدر و مادر را برای رفع سریعتر این مشکل در کودک و نوجوان خود ترغیب می نماید. شما در این مطلب می خوانید که علت بیماری شب ادراری چیست ؟ سایر اختلالات روانپزشکی همراه با شب ادراری ، آینده این کودکان چگونه است ؟ و راه های درمان شب ادراری چیست ؟

عدم کنتـــرل ادرار یا شب ادراری یک علامت روان تنی شایع است که هم به تنهایی و هم همراه بـا سایر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می یابد و زمانی این اختلال مطرح می باشد کـه کـودکی کـه حداقل سن او 5 سال می باشد ، هنوز کنترل ادرار خود را بطور کامل بدست نیاورده است و در رختخواب یا لباس خودش ادرار می کند.

این عدم کنترل ممکن است فقط در شب ( نوع شبــــانه ) ، فــقط در روز ( نوع روزانه ) یا در هر دو زمان ( نوع مختلط ) باشد ،ممکن است این رفتار کودک عمدی یا غیر عمد باشد .

از بین این کودکان کسانی هستند که در مرحله ای از سن خود حـداقل بـه مـدت 6مـاه تـا یکـسال کنترل ادرار خود را بدست آورده اند و پس از آن مجـدد دچـار مـشکل شـده انــــد ( نـوع ثانویـه ) ولـی کودکانی نیز هستند که هیچگاه کنترل ادرار خود را بدست نیاورده اند که این نوع را شب ادراری اولیه می نامیم و شایع تـــر از نـــوع ثـــانـویـه می باشد .
شیوع این بیماری در پسران 6 -15 در صد و در دختران 3-12 در صد می باشد . بـا افـزایش سـن شیوع آن کاهش می یابد و در سن 14 سالگی شیوع آن بین 5/. تا 1/5 در صد می باشد .

شـب ادراری در پسران شیوع بیشتری نسبت به دختران دارد .

در بزرگسالان شیوع شب ادراری به یک درصد (1%) مـی رسد . در صد بالایی از کودکانی که مبتلاء به شب ادراری هستند در بستگان درجه یک خود افرادی را دارند که مبتلاء به شب ادراری بوده اند و همچنین چنانچه یکی از والدین تاریخچه مثبـت شـب ادراری داشته باشند ، احتمال ابتلاء فرزند آنها بیشتر از جمعیت عادی است و چنانچه هر دو والـد سـابقه مثبـت داشته باشند احتمال ابتلاء کودک واضحا” افزایش می یابد و این مسئله بعد ژنتیک را در این بیماری پـر رنگ تـر می کند .

علت بیماری شب ادراری چیست ؟    

حقیقتا” نمی توان علت واحدی را برای این اختلال مطـرح کـرد . در نـوع اولیـه ممکـن اسـت تـأخیر تکاملی و رشدی مطرح باشد و بعد ژنتیک نیز بعنوان عامل قوی دیگر در نظر گرفته شود .

نوع ثانویه که معمولا” در سن 5-7 سالگی شروع می شود می تواند تظاهری از وجود استرس در کودک باشد مانند : تولد نوزاد جدید ، مهاجرت و نقل مکان ، دعواهای خانوادگی ، اختلاف، جدایی و طلاق والدین ، تعویض مدرسه و ورود به مدرسه جدید.

مـواردی از همراهی شب ادراری با سایر اختلالات روانپزشکی مانند :

تـأخیر تکـاملی ، اخـتلال بـیش فعالی – کم توجهی و اختلالات رفتاری دیده می شود . در مورد بیماریهای جسمی ماننـد دیابـت ، کـم کاری تیروئید و علل ساختمانی و نقایص آناتومیک دستگاه ادراری به نظر میرسد درصد بسیاراندکی از کودکان مبتلاء این مشکلات را داشته باشند در نتیجه بررسی آنها بطو ر معمـول پیـشنهاد نمـی شـود و بررسی های پر هزینه ، تهاجمی و دردناک بستگی به نتیجه معاینه فیزیکی ، شـــرح حـال اخـذ شـده از بیمار و یافته های بالینی دارد ولی بهتر است عفونت ادراری بخصوص در دختران مبتلاء مـورد بررسـی قرار گیرد .

بررسی نوار مغزی علیرغم انجام زیاد آن در کودکان مبتلاء به شب ادراری فقط در صورتی تـوصیه می شود که در شرح حال و معاینه و تاریخچه کودک یافته ای به نفع صرع پیدا شود .

گاه دیده می شود که شـب ادراری متعاقب مصرف برخی از داروهـای روانپزشـکی رخ مـی دهـد در نتیجه بهتر است در این مورد نیز دقت نمائیم . کودکانی نیز هستید که بنا به بعضی دلایل روانـشناختی ، آب و مایعات زیادی مصرف می کنند که متعاقب آن دچار شب ادراری می شوند .

آینده این کودکان چگونه است ؟

شب ادراری بطور کلی یک بیماری خوش خیم و خود بخود محدود شونده اسـت . بهبـودی بخـصوص در سن 5 – 7 سالگی و پس از 12 سالگی رخ می دهد . در صــورتی که درمانی انجام نشود میزان بهبودی 10-20 درصد در سال می باشد .

آیا شب ادراری نیازبه درمان دارد ؟

معمولا” در مواردی که وقایع و حوادث استرس زایی چون اختلاف ، جـدایی و طـلاق والـدین ، تولـد فرزند جدید، مرگ ، از دست دادن عضوی از خانواده و … مطرح مـی باشـد ، توجـه و مداخلـه مناسب برای حل آنها لازم است همچنین نباید تأثیر منفی بیماری را براعتماد به نفس کـودک از نظـر دور داشت و چنانچه اعتماد به نفس کودک آسیب دیده باشد و یا کودک دچار افسردگی و اضطراب شده باشـد باید به این جنبه ها نیز توجه لازم اعمال شود .

درمان شب ادراری در کودکان

روشهای رفتاری جایگاه ویژه ای در درمان شب ادراری دارنـد و بایـد بعنـوان راههـای اولیـه درمـانی انتخاب شوند باید از تشویق و تنبیه مناسب در مورد کودک استفاده شود و به شبهایی که کودک خـودش را خیـس نکـرده و خشک گذرانده است پاداشی مناسب که واقعا” کـودک را خوشـحال کنـد ، داده شــــود .

می توان جدولی برای کودک تشکیل داد که به ازای هـر شـب خـشک ، در صـبح روز بعـد یـک سـتاره یـا صورتک خندان به جدول او چسبانده شود . استفاده از زنگ و تشکچه یک انتخاب قابل قبول به عنوان خط اول درمان با توجه به شرایط سنی کودک می باشد . میزان موفقعیت این روش75 درصـد مـی باشـد. بـا ریـزش اولین قطرات ادرار، صدای زنگ باعث می شود کودک از خواب برخیزد و ادرار خود را نــگه دارد .

در صورت وجود مشکلات روانپزشکی همراه ، دیسترس و مشکلات خانوادگی میزان موفقیت این روش کـاهش می یابد . علاوه بر موارد فوق می توان از ساعت زنگ دار برای بیدار کـردن کـودک در طـی شـب و محـدود کردن مصرف مایعات هنگام شب برای کودک استفاده کرد .

استفاده از دارو در رده های بعدی درمانی قرار می گیرد . دارو باید با تجویز پزشک مصرف شـود و قطـع آن نیز باید تدریجی باشد تا چنانچه علایم کودک پس از قطع دارو برگردد بنا به نظر پزشک دارو مجـدد به دوز قبلی برگردانده شـود و دوره جدیدی از درمان شروع شـــود.

نویسنده : دکتر فریبا عربگل . فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع:iacap.ir

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده موفق- فرزندپروری