تفاوت های راهنمایی و مشاوره در مقاطع مختلف تحصیلی

تفاوت های راهنمایی و مشاوره در مقاطع مختلف تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه

 1-از نظر رشد و تکامل دانش آموز:

به علت اختلاف در مراحل و نحوه ٔ رشد، مشکلات و نیازهای دانش آموزان در مقطع ابتدایی، با مقاطع بالاتر تفاوت دارد و چون نیازهای انسان ها رفتار آنها را مشخص می کند، باید این تفاوت ها درمشاوره مورد توجه قرار گیرند.

در دوره راهنمایی تغییرات جسمی ناشی از بلوغ آغاز می شود وبه صورتی شدیدتر، در دبیرستان ادامه می یابد. این تحولات، از لحاظ روحی نیز اغتشاشاتی در دانش آموزان ایجاد می کنند. در این مورد، به ویژه طرف پدر و مادر به دختران کمکی نمی شود و این بدان علت است که والدین از تغییرات شدیدی که در فرزندانشان ایجاد می شوند، اطلاعی ندارند. خود دانش آموزان نیز به علل مختلف، مشکلاتشان را اظهار می کنند. به دلایل بالا، مشاور مدرسه باید با توجه به ارزش های فرهنگی، اطلاعات لازم را در دانش آموزان قرار دهد.

2-تشکیلات:

در دوره ابتدایی، دانش آموزان یک معلم دارند، حال آن که در دوره راهنمایی تحصیلی و دبیرستان، دانش آموزان با چند دبیر سرو کار دارند. در مقطع ابتدایی، راهنمایی یا معلم است ولی در دوره راهنمایی و دبیرستان چون طرح ریزی تحصیلی و حرفه ای مطرح می شود، باید سازمان راهنمایی تشکیلات مخصوصی داشته، و دارای مشاور وسایر افراد مختصص باشد.

3-دبیران دوره راهنمایی و دبیرستان، به علت تخصص درسی خود، کمتر از آموزگاران به دانش آموز توجه دارند:

نظر به آن که دبیران با گروه های متفاوتی از دانش آموزان سروکار دارند، شناخت هر دانش آموز برایشان مشکل است. سازمان راهنمایی در مقطع راهنمایی تحصیلی ودبیرستان، در شناساندن دانش آموزان به معلم کمک می کند و چون در این دوره، نوجوان با این مسأله مواجه است که باید استقلال داشته باشد و راه های مختلفی را باید انتخاب کند، بنابراین مشاور باید در این موارد به او کمک های لازم را بکند. ولی در دوره ابتدایی چون مشکلات کمترند و شناخت و راهنمایی دانش آموز با آموزگار است، این امر ساده تر انجام می گیرد.

4-در سنین ابتدایی و راهنمایی و متوسطه، توقعات حیاتی و فرهنگی متفاوت است:

جامعه از دانش آموز دبیرستانی انتظاراتی دارد که با نوجوان دبیرستانی متفاوت است. در این زمینه، نظریه وظایف تکاملی، گویای این موضوع است. در زیر به شرح آن می پردازیم.

نظریه وظایف تکاملی

این نظریه اولین بار به وسیله ٔ هاویگ هرست اظهار شده. او معتقد است که :

در یک دوره و زمان بخصوص در زندگی هر فرد، کار وظیفه ای خاص مطرح می شود.

منظور از وظیفه، انجام تکلیف خاصی است که جامعه در هر سنی انتظار انجام دادن آنها را از افراد دارد. مثلاً انتظار داریم که کودک نوپا در حدود یک سن خاص، به راه بیفتد، یا در سن دیگری حرف بزند. یا پیش از بازی های دسته جمعی که کودکان دبستانی در آنها شرکت می کنند، کودک اول به تنهایی بازی می کند، بعد کنار سایرکودکان می ایستدو به بازی وارد می شود، بعد با آنها بازی را آغاز می کند، تا این که سرانجام با گروهی از کودکان به بازی می‌پردازد. این ترتیب از لحاظ اجتماعی، رو به تکامل می رود.

اگر شخصی وظیفه هر دوره زندگی خود را با موفقیت به انجام برساند، بعدها به موفقیت های بیشتری دست می یابد؛ و اگر در انجام وظایف هر دوره شکست بخورد، در زندگی آینده اش با افسردگی وشکست مواجه می شود.

پسری که در سنین نوجوانی، راه تماس با جنس مخالف را برابر انتظارات جامعه نپیماید، قطعاً پدر خوبی نخواهد شد. انجام هر وظیفه، شخص را به وظیفه ٔ بعدی می رساند، و هر شکست نه تنها شکست های بعدی را به دنبال می آورد، بلکه از لحاظ اجتماعی هم پسندیده نیست. به عبارت دیگر، تکامل در رفتار ،از لحاظ اجتماعی محبوبیت به بار می آورد و به همین دلیل، تعلیم و تربیت را باید با سن کودک منطبق ساخت. وقتی که بدن به حد کافی رشد کرده باشد و شخص هم آمادگی انجام دادن انتظارات جامعه را داشته باشد و این وظیفه را با موفقیت به انجام برساند، آن هنگام، زمان یاددادن و تدریس است.

مک دانیل معتقد است که به طور کلی، کسی که در انجام وظایف تکاملی خود، به موفقیت دست نیابد، شخصی دارای مشکل است.

اصل مهم این است که با وجود تفاوت های فردی، در سنین و مراحل مشخص رشد، نیازهایی کلی هم وجود دارد که در همه یکسان است. در هر مرحله از رشد، از کودک انتظارات ویژه ای می رود. به همین دلیل، جامعه شناسان باید تحقیقات کافی در موردانتظارات جامعه انجام دهندو روان شناسان هم در زمینهٔ شناسایی فرد، مطالعاتی به عمل آورند و مشخص سازند که در هر سنی، جامعه چه انتظاراتی از افراد دارد و چه آمادگی هایی در افراد موجود است. عدم آمادگی فرد دربرابر انتظارات محیط، در وی اضطراب ایجاد می کند. همین موقع ،زمانی است که مشاوره ضرورت پیدا می کند.

بازگشت به فهرست کلی اصول و فنون راهنمایی و مشاوره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سبز ایرانی