آداب عقیقه کردن

علامه  بزرگوارمجلسى در حليه فرموده بدانكه عقيقه فرزند سُنّت مؤ كّد است براى كسى كه قادر بر آن باشد و بعضى از علماء واجب مى دانند و بهتر آن است كه در روز هفتم واقع شود و اگر تاءخير كند تا بلوغ طفل بر پدر سنّت است و بعد از بلوغ تا آخر عمر بر خودش سنّت است و در احاديث معتبره بسيار وارد شده است كه عقيقه واجب است بر كسى كه او را فرزندى به هم رسد و در احاديث بسيار روایت است كه هر فرزندى در گرو عقيقه است يعنى اگر نكند او در معرض مُردن و انواع بلاها است و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه عقيقه لازمست بر كسى كه غنى باشد و كسى كه فقير باشد بعد از آنكه به هم رساند بكند اگر به هم نرساند بر او چيزى نيست و اگر عقيقه براى او نكنند تا وقتى كه قربانى براى او بكنند قربانى از عقيقه مجزى است و در حديث ديگر منقول است كه از آن حضرت پرسيدند كه ما طلب كرديم گوسفندى براى عقيقه و بدست نيامد چه مى فرمائيد تصدّق كنيم قيمتش را فرمود كه طلب كنيد تا بيابيد خدا دوست مى دارد خورانيدن طعام و ريختن خون را و در حديث ديگر پرسيدند كه فرزندى كه در روز هفتم بميرد عقيقه اش مى بايد كرد فرمود كه اگر پيش از ظهر بميرد عقيقه ندارد و اگر بعد از ظهر بميرد عقيقه بكنند و در حديث معتبر از عمر بن يزيد منقول است كه به خدمت آن حضرت عرض كرد كه نمى دانم كه پدرم براى من عقيقه كرده است يا نه فرمود كه عقيقه بكن پس او در پيرى خود را عقيقه كرد و در حديث حسن از آن حضرت منقول است كه فرزند را در روز هفتم نام مى گذارند و عقيقه مى كنند و سر مى تراشند و موى سرش را با نقره مى كشند وآن نقره را تصدّق مى كنند و پا و ران عقيقه را براى قابله كه مدد كرده در زائيدن مى فرستند و باقى را بخورد مردم مى دهند و تصدّق مى كنند .
و در حديث موثّق ديگر فرمود كه هرگاه پسرى يا دخترى براى تو متولّد شود عقيقه مى كنى در روز هفتم گوسفند يا شترى و نام بگذار و سرش را بتراش ‍ در روز هفتم و به وزن موى سرش طلا يا نقره تصدّق كن و در حديث ديگر وارد شده است كه رُبع گوسفند را به قابله مى دهد و اگر بى قابله زائيده باشد آن را به مادر مى دهد كه به هر كه خواهد بدهد و اقّلاً بخورد ده كس از مسلمانان مى دهد و هر چند زياده باشند بهتر است و خود از گوشت عقيقه نمى خورد و اگر قابله زن يهوديّه باشد قيمت رُبع گوسفند به او مى دهد و در روايت ديگر وارد شده است كه به قابله ثلث گوسفند را مى دهند و مشهور ميان علماء آن است كه عقيقه يا شتر يا گوسفند يا بز مى بايد باشد .
و از حضرت امام محمد باقر عليه السلام منقول است كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله در روز ولادت اذان در گوش حسَنين صلوات اللَّه عليهِما گفتند و حضرت فاطمه سلام الله عليها در روز هفتم از ايشان عقيقه كردند و به قابله پاى گوسفند را دادند با يك اشرفى و بايد كه اگر شتر باشد پنج ساله يا در شش باشد يا بيشتر و اگر بز باشد يك سال يا در دو باشد يا بيشتر و اگر گوسفند باشد اقّلاً شش ماهه يا در هفت باشد و اگر هفت ماه تمام باشد بهتر است و مى بايد كه خُصيه اش را نكشيده باشند و بهتر آن است كه نماليده باشند و مغز شاخش نشكسته باشد و گوشش نبريده باشد و بسيار لاغر نباشد و كور نباشد و لنگ بسيار لنگ نباشد كه بر آن راه رفتن دشوار باشد. امّا در حديث معتبر از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه عقيقه از باب قربانى نيست هر گوسفندى كه باشد خوبست غرض گوشت است هر چند فربه تر باشد بهتر است .
و مشهور ميان علماء آن است كه سنّت است كه عقيقه پسر نر باشد و عقيقه دختر ماده باشد و گمان فقير اين است كه از براى هر دو گوسفند نر بهتر است موافق احاديث معتبره بسيار و از براى هر دو گوسفند ماده هم خوب است و سنّت است كه پدر و مادر از گوشت عقيقه نخورند بلكه بهتر آن است كه از طعامى كه در آن پخته باشد نخورند و خوردن مادر كراهيّتش بيشتر است و بهتر آن است كه عيال پدر و مادر هم كه در خانه ايشان مى باشند از آن گوشت و طعام نخورند و سنّت است كه بپزند و خام تصدّق نكنند و اقلّش آن است كه با آب نمك بپزند بلكه محتمل است كه اين بهتر باشد و اگر خام تصدّق كنند هم خوبست و اگر حيوان عقيقه به هم نرسد قيمتش را تصدّق كردن فايده ندارد بلكه بايد صبر كنند تا به هم رسد و شرط نيست كه جماعتى كه به خوردن عقيقه حاضر مى شوند فقير باشند امّا صلحاء و فقراء را طلبيدن بهتر است انتهى .
فقير گويد كه مشهور كراهت شكستن استخوانهاى عقيقه است و روايت :
يُكْسَرُ عَظْمُها وَ يُقْطَعُ لَحْمُها وَ تَصْنَعُ بِها بَعْدَ الذِّبْحِ ما
بشكند استخوانش را و تكه كند گوشتش را و پس از كشتن با آن هرچه
شِئْتَ
خواهى بكن
منافات با كراهت ندارد و صاحب جواهر فرموده امّا آنچه مشهور شده بين مردم عراق از استحباب پيچيدن استخوانهاى آن را در خرقه سفيد و دفن كردن آن واقف نشدم بر نصّى در آن واللَّه العالم .