پول توجیبی كودكان و نوجوانان

پول توجیبی

آموزش نحوه صحیح استفاده از پول توجیبی به کودکان و نوجوانان ، رعایت یکسری از نکات مهم درباره پرداخت و نحوه خرج کردن پول توجیبی که دانستنش برای تمام پدر و مادر ها می تواند مفید باشد.

دكتر شكوفه موسوی: فوق تخصص روان پزشكی كودك و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشكی بابل

پول وسیله ى چرخش زندگى است، وسیله اى كه در بـسیارى از موقعیـتهـاى زنـدگى هـر یـك از مـا نقـش تعیین كننده و انكارناپذیرى دارد. از اینرو چگونگى اسـتفاده از آن مـى توانـد در میـزان خـشنودى مـا از شـرایط زندگى مان تأثیر عمده اى داشته باشد. در دنیاى مدرن به دلیل پیچیدگى هـایى كـه در روابـط پـولى وجـود دارد، برنامه ریزى مالى امرى ضرورى محسوب مىشود.
لازم است كه آموزش مهارت استفاده از پول مانند سایر مهارت هاى زندگى از سنین پایین تر آغـاز شـود. پـول توجیبى شروع خوبى براى یاد دادن این مهارت به كودكان و نوجوانان است .

پول توجیبى مقدار پـولى اسـت كـه والدین با هم توافق مى كنند كه به بچه ها بدهند تا آنها بتوانند جواب نیازهاى خـود را بدهنـد. و نكتـه ى مـورد توجه این است كه پول توجیبى نباید به دست آورده شود.

اشتباهى كه اغلب در خانواده ها رخ مى دهد ایـن اسـت كه برخى از والدین تصور مى كنند پول توجیبى پاداشى براى رفتـار خـوب و یـا دسـتمزدى بـراى كـار روزانـه ى بچه هاست. به همین دلیل از آن به عنوان وسیله اى براى فشار آوردن بر كودكان و وادار كـردن آنهـا بـه اطاعـت استفاده مى كنند.

نكته ى مهم این است كه پول توجیبى وسیله اى آموزشى و تربیتى است كه هدف و نتیجـه ى مشخـصى دارد. ما مى خواهیم از طریق حق انتخاب و واگذارى مسئولیت، به فرزندان خـود یـاد بـدهیم كـه چگونـه از پـول شـان استفاده كنند. و نیز آنها را در اندوختن تجربه در این راه یارى كنیم.

از طرفى پول توجیبى مىتواند زمینهساز مناسبى براى ورود كودكان و نوجوانان به دنیـاى بزرگـسالان باشـد . بنابراین تعیین مقررى مناسب براى فرزندان با توجه به شرایط و امكانات اقتصادى خانواده و وضعیت رشدى افراد و همچنین سن آنها از عوامل مهم زیربنایى براى رشد شخصیتى و اجتماعى فرزندانمان به حساب مى آید.

پـول توجیبى همان پولى است كه باید به صورت منظم (روزانه، هفتگى، ماهانه) به فرزندان داده شود. بچه هـا بایـد بـا این پول وسایلى را كه خارج از برنامه  مى خواهند، تهیه كنند و یا در خرید آنها مشاركت داشـته باشـند. در كـل پول توجیبى صرف نیازهاى ضرورى نمى شود. نیازهاى ضرورى فرزندان باید توسط والدین برآورده شود.

سن پرداخت پول توجیبى

وقتى كودكان به سن 6 سالگى مى رسند. به معناى واضـح تـر بایـد آنقـدر بـزرگ شـده باشـند كـه بتواننـد مسئولیت پولشان را به عهده بگیرند. باید به كودك توضیح دهیـد كـه مبلغـى پـول بـه عنـوان مـستمرى بـه او مى دهید و او در قبال آن مقدار پول مسئول است . پس پول دیگرى از شما نمى گیرد تا اینكه نوبت پول توجیبى بعدى شود. با او در مورد پول صحبت كنید و در خرج كردن به او كمك كنید.
اگر زودتر از زمان ورود به دبستان هم رشد عقلى مناسبى در كودك خود دیدیـد، مـى توانیـد پرداخـت پـول توجیبى را آغاز كنید. در كل، سنى كه شروع به دادن پول توجیبى مى كنید به كودك شما بستگى دارد.

بهترین راه ایـن اسـت كـه ببینید والدین دیگر چه كار مى كنند و شما آن كارى را انجام دهید كه بچه احساس حسادت كمترى كند. به معناى واضحتر پول توجیبى را زمانى براى كودك مى توان در نظر گرفت كه او بفهمد پول چیست.

اسـتفاده از پول یكى از رایجترین قراردادهایى است كه در اجتماع وجود دارد و كودك از یك زمان باید بفهمد كـارى كـه انسانها انجام مى دهند به پول تبدیل مى شود و پول مى تواند به كالا بدل شود. هنگامى كه او توانست نگهـدارى، شمردن و حساب كردن پول را یاد بگیرد و دست به انتخاب بزند، یعنى بداند با یك مقدار پول كـه بـه فروشـگاه مى رود مى تواند از بین كالاهاى موجود یكى را انتخاب كند، از آن زمان به بعد مى توانیم پول تـوجیبى را بـراى او در نظر بگیریم.

در ایران به طور میانگین براى كودكان حدود سن دبستان مى توانیم پول توجیبى را در نظر بگیریم و به آن هـا بگوییم با این پول مى توانى از بوفه اى كه در مدرسه وجود دارد خرید كنى، یعنى به آن ها حق انتخاب بدهیم. بـه این ترتیب كودك مى فهمد كه با موجودى خود مى تواند چیزى را انتخاب كند و بابت آن پول پرداخت كند .

پس مسئولیت پولى كه در اختیار دارد با خود اوست. كودكان همیشه مى بینند و یاد مى گیرند. پـس بـراى یـاد دادن مطلبى به آنها از كوچكى شروع كنید. مثلاً با همین پول توجیبى، یاد دادن مهارتهـاى مـالى را شـروع كنیـد.

اجازه بدهید فرزندانتان مسئولیت پولشان را خودشان برعهده بگیرند و در آن راستا رشد كنند. آموختن چگونگی درست استفاده كردن از پول توجیبى به فرزندانمان
با فرزندانتان بازىِ خرید كردن انجام دهید. شما مى توانید خرید كردن را با پول واقعى و یا دسته چـكهـا و كارتهاى فرضى آغاز كنید. به آنها پول بدهید كه به خرید بروند و هرچه مى خواهند تهیه كنند.

– در این بازى ابتدا به آنها پول درشت بدهید، وقتى در خرد كـردن و خـرج كـردن و كـاهش و افـزایش مهارت پیدا كردند، آنها را با خود به خرید ببرید كه این بازى را در دنیاى واقعى هم تجربه كنند.

www.mehcom.com

به كودك بیاموزید طورى خرید كند كه بتواند با باقیمانده ى پولش چیز دیگرى هم بخرد.

– با پول خُرد شروع كنید كه بتوانند شمردن همه نوع پول را یاد بگیرند . هیچ وقت براى پس انـداز كـردن دیر نیست. به آنها یاد بدهید كه پول خُردهاى خود را درون یك قلك بیندازند و خودتان نیز ایـن كـار را انجـام دهید تا بچه ها یاد بگیرند كه چگونه پولشان را پس انداز كنند.

– وقتى شما با فرزندتان به خرید مى روید و او براى خرید یك بیسكویت خیلى پافشارى مى كند، شـما اول به قیمت آن نگاه كنید و به او كمك كنید كه بفهمد آیا مى تواند بیسكویت بهترى با قیمت بهترى پیدا كند. با او صحبت كنید كه آیا مى تواند با باقیمانده ى پول، بیسكویت دیگرى براى بعد بخرد و یا این كه باقیمانده ى پولش را نگه دارد تا در فرصت بهترى خرج كند. راجع به ارزش پول با كودكتان صحبت كنید.

– اگر مى خواهید پولى را پس انداز كنید آن را با فرزند خود شریك شوید و به او نـشان دهیـد كـه چگونـه پول خود را پس انداز مى كنید. از حق انتخاب هایى كه در خانه دارید مثـل خریـد خانـه و مـسافرت رفـتن و …

بـا فرزندانتان صحبت كنید.

– به آنها مفهوم پول درآوردن را یاد بدهید. از زمانى كه به قدر كافى بزرگ شدند تـا بتواننـد كـار كننـد، آنها را تشویق كنید كه با كار كردن پول بیشترى دربیاورند. در ابتدا آنها را به كار كردن درون خانواده محـدود كنید و با فهمیدن این موضوع به آنها یاد بدهید كه بدون درخواست پول در كارهاى خانه به شما كمك كنند.

– از گفتن كلمه ى «نه» نترسید. وقتى كه بچه اى چیزى از شـما درخواسـت مـى كنـد كـه بـه هـر دلیـل نمى خواهید به او جواب مثبت بدهید، بدون هراس به او «نـه» بگوییـد! البتـه دلیـل آن را هـم بگوییـد . بـراى او تشریح كنید كه چرا نمى تواند آن وسیله را داشته باشد. اگر آن وسیله گران است یا اینكه شما پول كافى نداریـد موضوع را به فرزندتان بگویید.

كودكان باید درك كنند كه هر چیز را كه دلشان بخواهد نمى توانند داشته باشند.آنها را تشویق كنید كه به دنبال حراجى ها بروند و تفریحاتى را پیدا كنند كه در تعطیلات بتوانند به طور رایگـان از آنها استفاده كنند.

– از زمان كودكى پس انداز كردن را به آنها آموزش دهید. اگر خواستند چیزى را بخرند بـه آنهـا كمـك كنید كه هر هفته مقدارى از پول توجیبى شان را كنار بگذارند تا بتوانند وسیله ى مورد نیازشان را خودشان تهیـه كنند.

– دلیل اصلى پول دادن را فراموش نكنید. به فرزندتان نشان دهید كـه بـا پـس انـداز كـردن چگونـه پـول مى تواند سودآور باشد. نوجوانان دیگر بزرگ شده اند و كم كم به سمت استقلال پیش مى روند. پس بهتر است تـا وقتـى كـه زیر نظـر والدین خود هستند پس انداز كردن را یاد بگیرند.

با توجه به زمان بلوغ نوجوانان، شما باید تصمیم بگیرید كـه بـه فرزندتان پول توجیبى قابل ملاحظه اى بدهید كه هم جواب تفریحاتش را بدهد و هم براى مثال لبـاسهـایش را بخرد. اگر او مرتكب تصمیم نادرستى شد با خرج كردن پولش به راحتى یاد مى گیرد كـه چـه اشـتباهى مرتكـب شده و بهتر است دیگر آن را تكرار نكند.

اگر براى اولین بار دچار مشكل شده باشـد و پـول تـوجیبى اش را تمـام كرده باشد، به او بگویید كه كمكش مى كنید و بگذارید بداند كه بعد از آن همیشه باید نتیجه را به شـما گـزارش دهد.

از اینكه بیشتر به او پول بدهید پرهیز كنید. از او نخواهید كه همیشه بـه شـما بـدهكار باشـد و پـولش را پرداخت نكند. بدهى باعث رنجش مى شود و بهتر است در همان ابتدا «نه» بگویید.

نوجوانان بزرگتر فرصت بیشترى دارند كه بتوانند قسمتى از پول توجیبى شان را پس انداز كننـد و كارهـایى خارج از خانه انجام دهند. روشى كه آنها پول درمى آورند و خرج مىكنند به خانواده ها بستگى دارد. خـانواده هـا با هم تفاوت دارند.

در بعضى از خانواده ها نوجوان براى اینكه كمك خرج خانواده باشد بایـد بیـرون از خانـه كـار كند. وقتى نوجوان شروع به كار تمام وقت مى كند اكثر خانواده هـا توقـع دارنـد كـه خـرج و هزینـه ى خـودش را خودش پرداخت كند.

قبل از آموزش مدیریت پول به فرزند نوجوان خود، با او راجع به كارهایى كه نباید بكند، توافـق كنیـد . مـثلاً: این پول صرف سیگار یا مواد مخدر نشود.

منبع:

• كتاب ” پول توجیبی: آموزش مهارتهای روزمره زندگی به فرزندان” . تألیف دكتر شكوفه موسوی. انتشارات قطره
• iacap.ir

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده موفق