"> واقعه نویسی چیست ؟ فرم واقعه نویسی-چگونگی ثبت وقایع - مهکام
مشاوره آنلاین مهکام

واقعه نویسی چیست ؟ فرم واقعه نویسی-چگونگی ثبت وقایع

www.mehcom.com-واقعه نویسی چیست ؟ فرم واقعه نویسی-چگونگی ثبت وقایع

www.mehcom.com-واقعه نویسی چیست ؟ فرم واقعه نویسی-چگونگی ثبت وقایع

واقعه نویسی 

همانطور که قبلا نیز گفته شده این سری مباحث که با عنوان اصلی اصول و فنون راهنمایی و مشاوره در مچله اینترنتی مهکام منتشرشده است. برگرفته از آموزش های ضمن خدمت فرهنگیان می باشد که مخاطب اصلی آن معلمان و مشاوران مدارس می باشد. اما دانستن بسیاری از این نکات برای پدران و مادران نیز می تواند مفید باشد.لذا همان آموزش ها را برای شما والدین گرامی منتشر کرده ایم .

واقعه نویسی چیست ؟

مشاهده هایی که درباره ٔ رفتار دانش آموزان و کودکان و نوجوانان انجام می گیرند، به صورت کلی یادداشت نمی شوند. معمولاً مواردی از ر فتار دانش آموزان ثبت می شود که نمونه هایی از رفتار بارز یا واقعه ٔ مهم در زندگی آنان باشد، یا رویدادهایی باشند که دانش آموز در آنها نقشی دارد و خصوصیات شخصیتی وی را آشکار می سازد. این عمل را واقعه نویسی نامند.

گلیفورد و کنت هویت(1959) در کتاب «تست در راهنمایی»، واقعه نویسی را چنین تعریف کرده اند:

«واقعه نویسی عبارت است از توصیف عینی رفتار دانش آموز در یک موقعیت محیطی خاص، تفسیری از رفتار به وسیله ٔ مشاهده کننده ای که آن را ثبت کرده است، و توصیه ای برای انجام عمل در آینده مبتنی بر واقعه و تفسیر آن».

بنابراین، در عمل، مشاهده به واقعه نویسی منتهی می شود. واقعه نویسی از سال 1940 به عنوان یکی از تکنیک های شناخت دانش آموز مورد توجه قرار گرفته است.

نکاتی که باید در واقعه نویسی رعایت شود:

 مهم ترین نکاتی که باید در واقعه نویسی رعایت شود عبارتند از:

1-واقعه نویسی باید از مشاهداتی به عمل آید که به نظر مشاهده کننده، مهم و معنادار باشد. همچنین واقعه نویسی باید در مورد نمونه های متنوع و مختلفی از رفتار دانش آموز انجام گیرد؛ مثل وقایعی که درکلاس، زمین بازی، آزمایشگاه، کارگاه، گردش عملی، فعالیت های فوق برنامه، اوقات فراغت و غیره روی می دهند.

2- واقعه نویسی، بخصوص در مدارس ابتدایی که معلم فرصت این کار را دارد، باید در مورد همه ٔ دانش آموزان انجام شود، و در مدارس متوسطه و دوره ٔ راهنمایی تحصیلی نیز واقعه نویسی باید در مورد منتخبی از دانش آموزان که ضرورت بیشتری دارد، انجام شود. در صورت امکان، باید از هر دانش آموز، هفته ای یک واقعه ثبت شود.

3- در ثبت وقایع، نباید تنها جنبه های منفی و نامطلوب رفتار دانش آموز مورد نظر قرار گیرد، بلکه جنبه های مثبت ومطلوب نیز باید درواقعه نویسی مورد توجه قرار گیرند.

4-در واقعه نویسی ممکن است به جای مطالعه درباره ٔ رفتار کلی دانش آموز، توجه به جنبه های خاصی از رفتار دانش آموز، مانند اعتماد به نفس یا میزان همکاری وی، مورد نظر باشد. در این مورد، از آن دسته از فعالیتهای او که نشانگر خصیصه های منظور باشد، واقعه نویسی می شود.

5- بهتراست ثبت وقایع پس ازپایان مشاهده و مثلاً در زنگ های تفریح یا اوقات فراغت انجام می گیرد. در جریان مشاهده، ثبت وقایع در صورتی مجاز است که فرد مورد بررسی، مشاهده کننده را نبیند و از جریان ثبت رفتار خود، مطلع نشود. با وجود اینکه امکان فراموشی یا تحریف مشاهدات وجود دارد، همچنان توصیه می شود که واقعه نویسی، پس از پایان مشاهده صورت می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه:  ضرورت خود مراقبتی مشاوران

6-واقعه نویسی باید در مورد یک واقعه و در یک زمان خاص، صورت گیرد.

7- ذکر وقایع، باید دقیق و موجز باشد.

8-در واقعه نویسی، تعبیر و تفسیر زمانی با ارزش تر است که بر اساس وقایع متعدد انجام گیرد. به همین دلیل، با اینکه در فرم واقعه نویسی، ممکن است محلی برای تفسیر در نظر گرفته شود ولی این بدان معنا نیست که هر یک از وقایع باید تفسیر شود.

9- در تفسیر، باید وقایع ثبت شده با هم مقایسه شوند. برای این منظور بهتر است واقعه نویسی ها بر حسب تاریخ وقوع، در پرونده ٔ دانش آموز نگهداری شوند و در موقع لزوم به تعبیر و تفسیر آنها مبادرت شود.

10- واقعه نویسی باید با کمال واقعه بینی تهیه شود و واقعه نویس به هیچ وجه نباید برای دفاع شخصی، وقایع را مستمسک قرار دهد. در غیر این صورت بهتر است هیچ گزارشی ازوقایع داده نشود.

11-مشاوران، واقعه نویسی های معلمان را جمع آوری و خلاصه می کنند و نتایج آنها را در پرونده ٔ تحصیلی دانش آموزان ثبت می کنند. گاهی اوقات، خودمعلمان، وقایع ثبت شده را با نظارت مشاور نگاهداری و به موقع خلاصه می کنند، و نتایج را در اختیار مشاور معلمان کلاس های بالاتر قرار می دهند.

چگونگی ثبت وقایع

 برای ثبت وقایع، به شکل های مختلف عمل می شود. ولی هر فرمی که به کار رود، باید در آن نام دانش آموز، کلاس، تاریخ، محل و موقعیتی که واقعه در آن رخ داده، شرح واقعه و نام مشاهده کننده ذکر شود. در شرح واقعه باید گفتار و رفتار دانش آموز، عکس العمل و گفتار افراد دیگری که در آن واقعه حاضر بوده اند، واکنش متقابل دانش آموز، وهمچنین حالت های بدنی وی نظیر کیفیت صدا، حالت چهره وقیافه، و نحوه ٔ رفتار که نمایانگر چگونگی احساس دانش آموز هستند، توصیف شود. در بعضی از فرم ها، محلی برای تفسیر واقعه پیش بینی می شود، ولی این بدان معنا نیست که همه ٔ وقایع باید تفسیر شوند. چنانکه گفته شد، عده ای از متخصصان معتقدند در صورتی که تعبیر و تفسیر، پس از مشاهدات و واقعه نویسی های متعدد انجام گیرد، نتیجه معتبر تر خواهد بود.

در زیر  نمونه فرم واقعه نویسی ارائه می شود:

فرم واقعه نویسی

تاریخ:……………

نام دانش آموز:…….کلاس:…..مدرسه:…… محل وقوع :……………………………

شرح واقعه :

…………………………………….

…………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………..

تعبیر و تفسیر:

…………………………………………………………………………..

نام مشاهده کننده:………………                            امضاء………………..

 در شرح واقعه، باید تنها به توصیف عینی مشاهدات مبادرت شود و ضمن آن، از هرنوع تعبیر و تفسیر پرهیز شود.

برای توجیه بیشتر، درباره ٔ یک شرح واقعه که در زیرمی آید، بحث می کنیم.

شرح واقعه: موقع تدریس، احمد از جایش بلند شد و ضمن اهانت به علی که کتابش را از جلویش برداشت، به او سیلی زد و با التهاب زیاد، در کلاس را به رادیو کوفت و از کلاس خارج شد علی بدون اینکه حرفی بزند نگاه شکایت آمیزی به معلم کرد. معلم ضمن حرکتی تشکر آمیز نسبت به علی، به احمد گفت که دیگر به کلاس بر نگردد.

پیشنهاد مطالعه:  مراجع وقتی به مشاوره می آید که ...

در بیان این واقعه، واقعه نویس در چهار مورد به شرح زیر، به اظهار نظر و تفسیر پرداخته است:

1-اهانت: درواقعه فوق، آنچه احمد به علی گفته، کلمه ٔ «بی تربیت» بوده است. ذکر کلمه ٔ «اهانت» در شرح واقعه، تعبیری است که واقعه نویس انجام داده است.

2-با التهاب زیاد: در این مورد نیز آنچه دیده شده، تغییر حالت چهره احمد بوده است، یعنی«با چهره ٔ سرخ و برافروخته». مورد دیگر، اینکه احمد با التهاب زیاد از کلاس خارج شده تفسیری است که واقعه نویس به عمل آورده است.

3-نگاه شکایت آمیز: ذکر «نگاه شکایت آمیز» درواقعه، حاکی از تفسیر واقعه نویس است. زیرا آنچه دیده شده، آن بوده که علی پس از سیلی خوردن، چند لحظه به معلم خیره نگاه کرده است.

4-حرکتی تشکر آمیز: بیان عبارت «حرکتی تشکرآمیز» درشرح واقعه نیز اظهار نظر واقعه نویس است؛ زیرا آنچه واقع شده این بوده است که معلم ضمن نگاه متقابل به علی، سرش را اندکی را به جلو خم کرده است. تفسیر اینکه این حرکت معلم، تشکرآمیز بوده یا احساس دیگری را می رسانده، تفسیر واقعه نویس است و جزء واقعه نیست.

به طوری که ملاحظه می شود، بیان واقعه ٔ فوق با تعبیر و تفسیر توأم است و چنانچه بخواهیم این کار به صورت عینی و علمی انجام شود، باید در حین ذکر واقعه، هیچ نوع اظهار عقیده ای را ذکر نکنیم. ثبت صحیح واقعه ٔ فوق به شرح زیر است:

موقع تدریس، احمد از جایش بلند شد و ضمن اینکه به علی که کتابش را از جلویش برداشت، گفت «بی تبیت» به او سیلی زد و در حالی که رنگ چهره اش سرخ و برافروخته شده بود، در کلاس را به دیوار کوفت و از کلاس خارج شد. علی بدون این که حرفی بزند، چند لحظه، خیره معلم را نگاه کرد. معلم ضمن نگاه متقابل به علی، سرش را اندکی به جلو خم کرد و به احمدگفت که دیگر به کلاس برنگردد.

تعبیر و تفسیر، مرحله ٔ بعد از بیان واقعه است که باید با توجه به تمام اطلاعات وسوابق دانش آموز و بااستفاده از اصول علمی و تعلیم و تربیت و روان شناسی صورت گیرد. همان طور که گفته شد، بهتر است تفسیر پس از واقعه نویسی های متعدد انجام شود.

نتایج و فواید واقعه نویسی

 چنانچه در واقعه نویسی، نکات لازم رعایت شود، در شناخت و راهنمایی دانش آموز نقش مهمی ایفا می کند. معمولاً معلم به علت تماس زیادی که با دانش آموزان دارد، به مشاهده ٔ رفتار آنها و واقعه نویسی مبادرت می ورزد و مشاور، اطلاعاتی را که به این ترتیب از طریق معلم به دست می آورد، در مشاوره و راهنمایی دانش آموز مورد استفاده قرار می دهد. بدیهی است که در این مورد تنها آزمودگی و همکاری معلمان، شرط موفقیت است.

مهم ترین کاربردها وفواید واقعه نویسی را می توان به شرح زیر برشمرد:

-اطلاعاتی که از واقعه نویسی های متعدد، در موقعیت های مختلف و به مرور به دست می آید، به کارکنان راهنماییی در شناخت شخصیت و رشد و تکامل دانش آموز، کمک می کند.

پیشنهاد مطالعه:  چگونه یک جلسه مشاوره را شروع و اداره کنیم ؟ (قسمت سوم)

– واقعه نویسی، معلم را از صرف آموزش دروس یا توجه به گروه دانش آموزان، به بررسی رفتار فردی آنان متمایل می سازد.

-گاهی اوقات می توان اطلاعاتی را که از واقعه نویسی به دست می آید، در اختیار دانش آموز قرار داد تا وی نسبت به ارزیابی خود،آگاهی بیشتری کسب کند.

– واقعه نویسی، معلم را به استفاده از سوابق دانش آموزان، افزودن به آنها، وبه علاوه به بررسی مسائل و مشکلات آنان راغب می سازد.

-مراجعه به واقعه نویسی های مختلف درباره ٔ کلیه ٔ دانش آموزان، مشاور را به مسائل و مشکلات مشترک دردانش آموزان آگاه می سازد. به وی در انجام دادن راهنمایی های گروهی کمک می کند.

-مقایسه ٔ اطلاعاتی که از راه واقعه نویسی به دست می آید، با اطلاعات حاصل از فنون دیگر، مشاور رابه اطلاعات جدیدی می رساند که می تواند از آنها درامر مشاوره راهنمایی دانش آموز استفاده کند.

-بااطلاعات به دست آمده از مجموعه ٔ وقایع ثبت شده، می توان به گونه ای منطبق با نیازهای دانش آموزان، به تنظیم و تغییر برنامه های آموزشی اقدام کرد.

محدودیت های واقعه نویسی

 با وجود همه ٔ فواید کاربرد واقعه نویسی در شناخت و راهنمایی دانش آموز، چنانچه در ثبت وقایع، احتیاط های لازم و اصول واقعه نویسی رعایت نشود، ممکن است اطلاعات بدست آمده از این روش، باعث گمراهی یا حتی زیان شود.

 پاره ای از محدودیت هایی که در واقعه نویسی وجود دارد، در زیر ذکر می شود:

-چون پایه ٔ واقعه نویسی، مشاهده ٔ  دقیق است و به علاوه، بر ثبت واقعه به صورت عینی و خالی از هر گونه دخالت شخصی و تعبیر و تفسیرضمنی، نهایت اهمیت را دارد، عدم دقت کافی در هر یک از این دورمورد، موجب کسب اطلاعاتی غیر واقعی درباره ٔ دانش آموز می شود که در نهایت ممکن است حتی زیان آور هم باشد.

-چنانچه واقعه، بدون ذکر موقعیت، ثبت شود، اطلاع حاصل در زمینه ٔ رفتار دانش آموز بدون توجه به علل وشرایط، ممکن است موجب اقدامات گمراه کننده ای شود.

-ثبت وقایع روی داده یا درج رفتارهایی منفی در پرونده ٔ تحصیلی که ممکن است رفتارهای واقعی دانش آموز نباشد، موجب قضاوت های ناروا درباره ٔ وی و احتمالاً زیان های آموزشی تربیتی خواهد شد.

-وسرانجام، عدم رعایت هر یک از نکات لازم در واقعه نویسی که ذکر آنها گذشت، از جهاتی زیان آور است.بنابراین لازم است معلمان و مشاورانی که به این کار اقدام می کنند، با تمرین و ممارست، در این زمینه مهارت کافی به دست می آورند و با رعایت کلیه ٔ اصول مربوط و در نظرگرفتن محدودیت های واقعه نویسی، قسمتی از وقت خود را در این راه صرف کنند. زیرا فواید این فن در مورد شناخت دانش آموز، ارزش تحمل زحمات آن را دارد.

بازگشت به فهرست اولیه اصول و فنون راهنمایی و مشاوره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سبز ایرانی

about

مطالب مفید

مدیریت وب سایت مهکام ، مجله اینترنتی آموزش خانواده را آقای حسن رامشینی به عهده دارند . ایشان در کنار مشاوره روانشناسی با جمعی دیگر از بهترین روانشناسان و مشاوران کشور به طور ضمنی به غنای این وب سایت کمک می کنند تا بتوانند مهکام را تبدیل به مرجعی برای رفع مشکلات و مسائل مربوط به روان انسانها نمایند.

×