نظریه دلبستگی در نوزادان و کودکان چیست ؟
نظریه دلبستگی
مطمئنا شما نیز کودکان و نوزادانی را دیده اید که تا مادرشان از آنها برای چند لحظه دور می شود شروع به بیقراری می کنند یا در مقابل نوزادانی را هم دیده اید که اصلا مادر برایشان مهم نیست و به راحتی و بدون غم و غصه ای از مادر جدا می شوند و به افراد غریبه دل می دهند ! شاید اینگونه رفتارهای نوزادان و کودکان نوپا را با نظریه دلبستگی که در زیر به آن پرداخته ایم توضیح داد .
1- دلبستگی چیست ؟
دلبستگی عبارت از پیوند یا رابطه هیجانی با یک فرد دیگر است. جان باولبی، روانشناس، نخستین نظریهپرداز دلبستگی بود. او دلبستگی را چنین توصیف کرده است: «ارتباط روانی پایدار بین دو انسان» (باولبی، 1969). باولبی عقیده داشت که پیوندهای اولیه که بین کودک و پرستارش شکل میگیرد، تأثیر فوقالعادهای دارد و در طول زندگی ادامه مییابد.
به گفته باولبی، دلبستگی باعث نزدیک نگاه داشتن فرزند به مادر میشود و بدین ترتیب، احتمال بقای کودک را افزایش میدهد.
موضوع اصلی نظریه دلبستگی این است که مادرانی که نیازهای کودکانشان را برآورده میکنند، نوعی حس امنیت در آنها به وجود میآورند. کودک میداند که پرستارش قابل اتکاء است و این امر، پایه مطمئنی برای او به وجود میآورد تا به کشف جهان بپردازد.
2- ویژگیهای دلبستگی
- پناهگاه امن: هنگامی که کودک احساس خطر میکند یا میترسد، میتواند نزد پرستار یا مراقبش باز گردد و احساس آرامش کند.
- پایه مطمئن: مراقب یا پرستار پایه مطمئن و قابل اتکایی برای کودک به وجود میآورد تا به کشف جهان بپردازد.
- حفظ نزدیکی: کودک سعی میکند که نزدیک مراقب یا پرستارش بماند و این امر به او احساس امنیت میبخشد.
- اندوه جدایی: هنگامی که کودک از پرستار جدا میگردد، ناراحت و اندوهگین میشود.
3- «وضعیت عجیب» آینزوُرث
مری آینزوُرث، روانشناس، در پژوهشهایی که در سال 1970 انجام داد کارهای اولیه باولبی را وسعت بیشتری بخشید. مطالعه معروف او به نام «وضعیت عجیب»، تاثیرات عمیق دلبستگی بر روی رفتار را آشکار ساخت.
در این مطالعه، پژوهشگران کودکانی در سنین بین 12 تا 18 ماهگی را زیر نظر گرفتند و واکنش آنها را در وضعیتی که مدّت کوتاهی تنها مانده و سپس به آغوش مادرشان باز میگشتند مورد مطالعه قرار دادند (آینزوُرث، 1978).
بر پایه واکنشهای مشاهده شده توسط پژوهشگران، آینزوُرث سه سبک عمده دلبستگی را توصیف کرد:
- دلبستگی مطمئن
- دلبستگی دوسویه-نامطمئن
- دلبستگی اجتنابی-نامطمئن
پس از آن دو پژوهشگر دیگر به نامهای مِین و سولومن، بر پایه پژوهشهای خود، سبک چهارمی را نیز به نام دلبستگی سازمان نیافته-نامطمئن بر سه سبک قبلی افزودند.
مطالعات و پژوهشهایی که از آن تاریخ تاکنون صورت گرفته، سبکهای دلبستگی آینزورث را تأیید کرده و مشخص نمودهاند که سبکهای دلبستگی بر روی رفتارهای بعدی در زندگی تأثیر گذارند.
4- ویژگیهای دلبستگی مطمئن
- کودکانی که دلبستگی مطمئن دارند، به هنگام جدایی از پرستار یا مراقب، کمترین میزان غم و اندوه را نشان میدهند. این کودکان احساس امنیت میکنند و قادرند به پرستارانشان اتکاء کنند. به هنگام ترک پرستار یا والدین، کودک احساس امنیت میکند و مطمئن است که آنها باز خواهند گشت.
- کودکانی که دلبستگی مطمئن دارند به هنگام ترس، برای دستیابی به آسایش به پرستارشان روی میآورند. این کودکان میدانند که والدین یا پرستارانشان آسایش و اطمینان خاطر برایشان به ارمغان میآورند. به این خاطر، به هنگام نیاز به جستجوی آنها روی میآورند.
5- ویژگیهای دلبستگی دو سویه
- کودکانی که دلبستگی دو سویه دارند به هنگام ترک والدینشان بسیار اندوهگین میشوند. این سبک دلبستگی نسبتاً غیرمعمول است و در 7 تا 15 درصد کودکان وجود دارد.
- پژوهشها نشان دادهاند که دلبستگی دو سویه در نتیجه در دسترس نبودن مادر به قدر کافی، حاصل میشود. این کودکان نمیتوانند بر حضور مادر (یا پرستار) به هنگام نیاز اتکاء کنند.
6- ویژگیهای دلبستگی اجتنابی
- کودکانی که دلبستگی اجتنابی دارند تمایل به دوری از والدین یا پرستاران دارند. این کودکان در صورتی که حق انتخاب داشته باشند، ارجحیتی بین پرستار و یک فرد غریبه قائل نمیشوند.
- پژوهشها نشان میدهد که دلبستگی اجتنابی ممکن است نتیجه بدرفتاری یا غفلت پرستاران باشد. کودکانی که به خاطر وابستگی یا اعتماد به پرستار مورد تنبیه قرار گرفتهاند یاد خواهند گرفت که در آینده نیز از درخواست کمک اجتناب کنند.
7- مشکلات دلبستگی
برای کودکی که دلبستگی مطمئنی شکل نداده چه اتفاقی میافتد ؟ پژوهشها نشان میدهند که ناکامی در شکل دادن دلبستگی مطمئن در ماههای اول زندگی، میتواند تاثیری منفی بر روی رفتارهای دوران کودکی و نیز بزرگسالی داشته باشد.
کودکانی که اختلال بیاعتنایی مقابلهای (ODD)، اختلال سلوک (CD) یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) برایشان تشخیص داده شده غالباً دچار مشکلات دلبستگی، احتمالاً به خاطر بدرفتاری، غفلت یا آسیبهای دوران اولیه کودکی، میباشند.
مطالعات نشان میدهد که کودکانی که بعد از سن 6 ماهگی به فرزندخواندگی در آمدهاند در معرض خطر بیشتری از نظر مشکلات دلبستگی قرار دارند.
با وجودی که سبک دلبستگی که در دوران بزرگسالی نشان داده میشود لزوماً مشابه دوران کودکی نیست امّا پژوهش ها نشان دادهاند که دلبستگی اولیه میتواند تأثیری قوی بر روی روابط بعدی داشته باشد. برای مثال، کسانی که در دوران کودکی دلبستگی مطمئن دارند بعداً دارای اعتماد به نفس مناسب، رابطه عاطفی قوی و قابلیت خود-بیانگری خواهند بود.
ترجمه: کلینیک الکترونیکی روانیار
منبع
“Attachment Theory”, Kendra Van Wagner,
http://psychology.about.com
مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده
آموزش کامل تربیت فرزند از پروفسور دکتر فرهنگ هلاکویی از تولد تا 20 سالگی – با داشتن این مجموعه کامل می توانید هر جایی که هستید حتی در حین رانندگی ، آشپزی و … اصول تربیت فرزند و نکات مهم تربیتی را از دکتر فرهنگ هلاکویی بیاموزید ادامه مطلب »
خرید آموزش خیاطی خانم سیما عمرانی کارشناس برنامه خانواده – می توانید فنون و روشهای ، طراحی برش و دوخت را یاد بگیرید و با کمترین هزینه به یک خیاط ماهر تبدیل شوید ادامه مطلب »
راهنمای کامل دوران بارداری و بچه داری و نگهداری نوزاد از بدو تولد و حتی حاملگی تا 2 سالگی کودک- اگر قرار است که ما فرزندی داشته باشیم چه خوب است که بهترین بچه دنیا مال ما باشد … ادامه مطلب »