مشاور یاد نمی دهد ؛ مراجع یاد می گیرد
مشاور یاد نمی دهد ؛ مراجع یاد می گیرد
مشاور یاد نمی دهد ؛ مراجع یاد می گیرد
شاید این گفته در ابتدا کمی عجیب بنظر برسد، که مشاور باید کمتر به فکر آموزش مراجع خود باشد، تا او بتواند بیشتر و بهتر یاد بگیرد. درک این ادعای من مخصوصا برای کسانی که تجربه کمتری در کار با مراجعان متنوع داشته اند دشوارتر است.
دلایل روانشناختی متعددی باعث این پدیده می شود، از جمله جذب ذاتی مراجع به عنوان یک انسان به استقلال فکری و تمایل به توانایی تصمیم گیری شخصی. دلیل دیگر، محدود شدن حضور فعال مشاور در لحظه هنگام معطوف شدن به آموزش است.
در خیلی از موارد بطور ناخواسته، مشاور موقع آموزش مستقیمِ مطالب، یک حس برتری نسبت به مراجع را به او منتقل می کند، که اثری شبیه نصیحت کردن برای مراجع دارد.
احساس بی کفایتی، وابستگی، و خودسرزنشی در مراجعانی که مشاور آنها قسمت زیادی از جلسه مشاوره را به ارایه مطالب آموزشی اختصاص می دهند می تواند تقویت شود.
چیزی که من را بر آن داشت تا این نکته را به اشتراک بگذارم مطلع شدن اینجانب از تکرار صحنه هایی شبیه برگزاری کلاس درس توسط مشاوران و روانشناسان در جلسه مشاوره است.
همچنین، مشاوران تحت آموزش و کارورزان نیز تمایل زیاد به ارایه نکات آموزشی دارند. این کارورزان می گویند “من میخواستم فلان چیز را به مراجع یادبدهم”.
جدای از تخصص و گرایش تحصیلی مشاوران و روان درمانگران، بعضی همکاران بین پشت میز به جلوی تخته سیاه تردد می کنند. آنچه تاسف انگیز است ضعف مهارت های لازم مشاوره ای برای پُر کردن و جایگزین کردن این خلاء است.
علیرغم پرهیز از آموزش مستقیم، با استفاده از مهارت هایی همچون گوش دادن فعال، انعکاس محتوا و احساس، مواجهه مناسب، و حتی سکوت می توان تجربه یادگیری عمیق را برای مراجع پدید آوریم.
البته، استمرار تمرین عملی و دوره های کارورزی قوی و مناسب پیش نیاز افزایش راندمان کار مشاوران و روان درمانگران است.
یاسر مدنی
دکترای تربیت مشاور
دانشگاه تهران
