شناخت بیماری­ های عفونی در مادر باردار -دانستنی های بارداری

بیماری­ های عفونی در مادر باردار

معمولاً جنین نسبت به بیماری­های عفونی مادر مقاومت دارد. هنگامی که مادر مبتلا به یک عفونت می­شود جنین هم به طور خفیف آن بیماری را تجربه می­کند ولی برخی عفونتها هستند که حتی اگر بسیار خفیف در مادر بروز کنند سبب ایجاد ضایعات شدید و غیرقابل برگشت در جنین می­شوند.

بیماری های خطرناک عفونی که در مادر باردار می تواند برای جنین آسیب زا باشد :

توجه: این عفونت­ها که بسیار خطرناک هستند.

• سرخجه
• توکسوپلاسموز (انگلی که از طریق مواد آلوده به مدفوع گربه منتقل می­شود)
• سیتو مگالو ویروس
• هرپس (تبخال تناسلی)
• سفلیس
• آبله مرغان
• هپاتیت B 
• هپاتیت C
  
• عفونت ادراری
• ایدز

مهم­ترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت دوران بارداری، نرفتن به مکان­های شلوغ و تماس نداشتن با افراد بیمار است.

–        سرخجه مادرزادی:

اگر مادر در دو ماه اول بارداری به عفونت سرخجه مبتلا شود، 85% موارد نقایص شدید در جنین ایجاد می­شود ولی اگر مادر بعد از دو ماهگی مبتلا به سرخجه شود احتمال بیماری جنین کمتر است ولی همچنان خطر بروز عوارض آن وجود دارد.

عوارض عفونت سرخجه بر جنین عبارتند از:

کوچک شدن سر، تأخیر رشد، کندذهنی، ناشنوایی، آب مروارید، آب سیاه، تنبلی چشم، ناهنجاری قلبی و زردی نوزاد. تزریق واکسن سرخجه قبل از بارداری توصیه می­گردد.

–        توکسوپلاسموز:

انگل توکسوپلاسموز در مدفوع گربه­ ها وجود دارد همچنین این انگل در گوشت قرمز نپخته و ماهی نپخته یافت می­شود. این انگل در مادر یا جنین علائم ظاهری کمی ایجاد می­کند و اگر علائمی وجود داشته باشد شامل : احساس خستگی، تب گلودرد، دردهای عضلانی و تورم غدد لنفاوی است.

تقریباً نیمی از خانم­ هایی که در دوران بارداری مبتلا به این بیماری می­شوند (چه علائم واضح داشته باشند و چه نداشته باشند) جنین خود را مبتلا می­سازند اگر عفونت در ماه­های اول بارداری اتفاق بیافتد معمولاً منجر به سقط یا نقایص شدید در جنین خواهد شد.

اگر عفونت در ماه­های آخر بارداری اتاق بیافتد ممکن است عفونت چشم، بزرگی سر، کوچکی سر، عقب ماندگی ذهنی در نوزاد ایجاد کند که در بیشتر اوقات بلافاصله پس از تولد این علائم ظاهر نمی­شود بلکه در دوران کودکی به تدریج مشکلات بینایی و مشکلات یادگیری و کند ذهنی بروز می­کند.

اگر نوزاد علائم عفونت را نشان داد باید تحت درمان ضد انگل توکسوپلاسما تا یکسال قرار گیرد. البته علیرغم درمان در نوزاد ممکن است برخی عوارض باقی بماند.

تنها راه پیشگیری از ابتلا به بیماری توکسوپلاسموز پرهیز از تماس باگربه به خصوص در دوران بارداری و نخوردن fast food یا غذاهای آماده می­باشد.

–        عفونت سیتومگالوویروس:

عفونت سیتومگالوویریروس، ویروسی است که تقریباً همه­ ی افراد در دوران کودکی به آن مبتلا می­شوند بیشتر افراد هیچ گونه علامتی ندارند و اگر علامتی داشته باشند مشابه علائم سرماخوردگی است و خودشان متوجه نمی­شوند که به این ویروس آلوده شده­اند برای همیشه این ویروس را به شکل غیرفعال همراه دارند.

این ویروس از بزاق عبور کرده و به صورت قطرات کوچکی در سرفه یا عطسه افراد مبتلا دیده می­شود. و سایر افراد را به این طریق آلوده می­کند سایر روش­های انتقال این ویروس عبارتنداز: فعالیت جنسی، انتقال خون، پیوند اعضاء، و انتقال مادر به جنین.

اگر مادر در هفته 24 بارداری مبتلا به نوع جدیدی از ویروس شود به جنین منتقل می­گردد و درصد موارد منجر به بیماری در جنین می­شود. علائم عفونت در نوزاد شامل کاهش شنوایی، جثه ریز، سرکوچک، بثورات جلدی، زردی، مشکل بینایی و آسیب مغزی می­باشد. هنوز واکسنی برای عفونت عفونت سیتومگالوویریروس تهیه نشده بنابراین توصیه می­شود پیش­از بارداری، ایمنی مادر آزمایش شود و در صورتی که مادر به ویروس جدید مبتلا شده تا مدتی اجازه بارداری داده نشود و تحت درمان قرار گیرد.

–        عفونت هرپس (تبخال تناسلی):

تبخال تناسلی یک بیماری ویروسی مزمن است و یکی از شایع­ترین بیماری­های مقاربتی و شایع به علت زخم در ناحیه تناسلی زنان می­باشد . ویژگی این بیماری، عود مکرر آن است.

برخی تحقیقات نشان داده ­اند که عفونت تبخال تناسلی در سه ماهه اول بارداری احتمال سقط جنین را تا سه برابر افزایش می­دهد. ویروس هرپس از طریق جفت به جنین منتقل نمی­شود بلکه در موقع زایمان طبیعی و عبور نوزاد از کانال زایمانی موجب عفونت نوزاد می­شود.

علائم شایع بیماری عفونت هرپس (تبخال تناسلی) در نوزاد عبارتند از:

• مرگ نوزاد
• نارسی نوزاد
• عفونت پرده­ های جنینی
• کوچکی سر
• کوچکی چشم
• ضایعاتی در مغز، کبد، ریه­ ها و پوست.

–        سفلیس مادرزادی:

خوشبختانه سفلیس امروزه در جامعه ما به ندرت مشاهده می­شود سفلیس مادرزادی بیماری بسیار شدیدی است لذا همه­ ی مادران، قبل از بارداری و در شروع بارداری از نظر سفلیس بررسی می­گردند تا در صورت بیماری تحت درمان صحیح قرار گیرند.

عوارض سفلیس در نوزاد عبارتند از:

جفت بزرگ، کبد، طحال بزرگ، یرقان، کم خونی، هیدروسفالی (بزرگ شدن سر)، عفونت پرده­ های جنینی، عفونت چشم، نابینایی، آب سیاه، کری، عقب­ ماندگی ذهنی و بسیاری علائم دیگر.

–        آبله مرغان مادرزادی:

اکثر کودکان تا سن بلوغ به آبله مرغان مبتلا و نسبت به آن ایمن می­شوند. اگر خانم بارداری برای اولین بار در طول بارداری برای اولین بار در طول بارداری به آبله مرغان مبتلا شود ممکن است جنین را مبتلا کند.

بیماری در جنین به صورت آب مروارید و ضایعات پوستی، نابینایی، دست و پای کوچک، سرکوچک، تشنج و عقب ماندگی ذهنی ظاهر می­شود. شیوع آبله مرغان در زمان حاملگی 5 – 1 نفر در 10،000 مورد می­باشد و شناسایی ابتلای جنین از طریق جفت به دنبال آبله مرغان مادر تقریباً 25% است و ناهنجاری­های مادرزادی در 3 تا 5 درصد جفت هایی که در سه ماهه اول و دوم آلوده به ویروس شده­اند، رخ می­دهد.

اگر آبله مرغان در سه هفته آخر حاملگی رخ حاملگی رخ دهد، ممکن است در جنین به صورت خفیف و فقظ به ضایعات پوستی تظاهر کند، که بلافاصله پس از زایمان با تزریق VIZIG (ایمونوگلوبین) کنترل می­شود.

از آنجا که در بیماری آبله مرغان 2 تا سه روز قبل از بروز بثورات پوستی، احتمال واگیری وجود دارد، لذا پرهیز از حضور در مکان­های شلوغ میتوان از ابتلاء به آبله مرغان در دوران بارداری تا حدی پیشگیری کرد.

–       هپاتیت B:

«هپاتیت ب» در طی زایمان از مادر به نوزاد منتقل می­شود. اگر مادری هپاتیت B دارد درمان قبل از زایمان و در زمان زایمان می­تواند انتقال آن را به نوزاد کاهش دهد. امروزه همه­ی نوزادان در 12 ساعت اول تولد جهت هپاتیت B واکسینه می­گردند.

–       هپاتیت C:

هپاتیت C در طی زایمان می­تواند از مادر به نوزاد منتقل شود و اگر مادر قبلاً تحت درمان قرار گرفته باشد این انتقال بسیار کم می­شود. هپاتیت C می­تواند باعث آسیب­های مزمن کبد در کودک گردد و خطر سرطان کبد را در بزرگسالی افزایش دهد.

–        عفونت ادراری:

بیشتر از 10% خانم­های باردار در زمان بارداری به عفونت ادراری مبتلا می­شوند که اگر درمان نشوند در معرض عفونت کلیه قرار می­گیرند. عفونت ادراری می­تواند باعث زایمان زودرس شود و نوزاد نارس ممکن است به عوارضی مانند نابینایی، کم­وزنی و… مبتلا شود لذا درمان قاطع و طولانی مدت جهت جلوگیری از عود عفونت ادراری در بارداری ضرورت دارد.

–        ایدز:

اگر مادری به بیماری ایدز مبتلا می باشد. در صورت اقدام به موقع احتمال زیادی دارد که از ابتلاء نوزاد به ایدز جلوگیری کرد.

 مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سالم ایرانی- دانستنی های بارداری

 منبع:مجموعه کتابهای آگاه سازی

آموزش تربیت فرزند دکتر فرهنگ هلاکویی از تولد تا 20 سالگی