روشهای تقویت مهارت گوش دادن
روشهای تقویت مهارت گوش دادن
ارتباط درست و سالم، راز برقراری و تداوم روابط انسانهاست. مثال بارز این وضعیت، والدینی هستند که وقتی فرزند نوجوانشان با آنها صحبت میکند، در ظاهر به سخنان او گوش میدهند، اما فرزند از چهره و زبان بدن والدینش کاملا متوجه میشود که آنها تمایلی به ادامه این مکالمه ندارند، بنابراین صحبتش را قطع میکند، در نتیجه از آنجا که نوجوان نیاز دارد با کسی که معتمد اوست، ارتباط داشته باشد و صحبت کند، به سمت دوستان و افرادی خارج از خانه میرود و متأسفانه بسیاری از این افراد قابل اعتماد نیستند و نوجوان را از مسیر درست منحرف میکنند، در حالی که اگر والدین روش درست شنیدن را بدانند، فرزندشان هرگز به افراد ناباب و غیرقابل اعتماد پناه نمیبرد.
مردی را تصور کنید که وقتی همسرش و یا فرزندش در حال صحبت کردن با اوست، به جای تمرکز روی صحبتهای همسرش و یا فرزندش چشم از صفحه تلویزیون بر نمیدارد، قطعا در چنین شرایطی آنها تمایلی برای صحبت کردن ندارد.
هنر خوب گوش کردن
هنر خوب گوش کردن در دیگر روابط اجتماعی و کاری نیز به درد ما خواهد خورد. البته شنونده خوب بودن فقط به معنی ساکت بودن و شنیدن کلماتی که از دهان گوینده بیرون میآید، نیست بلکه باید نشان دهید متوجه صحبتهای او میشوید و به موضوع صحبت علاقه دارید. با یادگیری مهارتهای درست شنیدن میتوان از بسیاری از مشکلات که در محیط خانواده میان زوجین و در اجتماع رخ میدهد، جلوگیری کرد و حتی روابط را بهبود بخشید.
گوش دادن فعال را بشناسید
بعضی وقتها ما داریم با جان و دل به حرفهای همسرمان و یا فرزندمان گوش میدهیم، اما کار خاصی انجام نمیدهیم که این گوش دادن را نشان دهیم. سرمان را پایین انداختهایم و گوشهایمان را تیز کردهایم و گوش میدهیم و درک میکنیم. در این نوع از گوش دادن با اینکه شما اخلاقاً و وجداناً دارید گوش میدهید اما به طرف مقابلتان حس خوبی منتقل نمیکنید. این حرف شما که «گوشم پیش شماست» هم معمولاً دردی را دوا نمیکند و بیشتر اعصاب او را به هم میریزد. روانشناسان به این نوع گوش دادن تقریباً بیفایده میگویند گوش دادن منفعل.
در مقابل، در گوش دادن فعال علاوه بر اینکه ما دل و جانمان را هم به خدمت گوش دادن گرفتهایم، طوری رفتار میکنیم که این گوش دادن به طرفمان منتقل شود. از سر تکان دادن گرفته تا برگرداندن یک خلاصه از حر فهای طرف به خودش میتواند نشانه گوش دادن ما باشد.
به زبان بدن خودتان توجه کنید
سعی کنید از حالات چهرهای که همسرتان و یا فرزندتان آن را حمل بر تمسخر و سرزنش میکند خودداری کنید. در این مواقع چشمها را نچرخانید و لبهایتان را طوری به هم ندوزید یا طوری کج نکنید که همسرتان و یا فرزندتان تصور کند او را مسخره میکنید.
خلاصه گفته را پس بدهید
این مهارت به شما کمک میکند تا مطمئن شوید که همسرتان و یا فرزندتان را درک کردهاید. شما با این کار به جای آنکه بگویید: میفهمم تو چه میگویی! مفهوم پیامها را با او در میان میگذارید. پیام همسرتان و یا فرزندتان را خلاصه کنید تا نشان دهید که دقیقاً حرفهای او را درک میکنید.
برای خلاصه کردن کارهای زیر را انجام دهید:
۱ – آنچه را به عنوان نظر همسرتان و یا فرزندتان شنیدهاید با بیان خود دقیقاً تکرار کنید.
۲ – از همسرتان و یا فرزندتان بخواهید خلاصهای را که ارائه میدهید تأیید یا تصحیح کند.
اگر خلاصهتان را با جملهای که نشان دهنده هدف شما از خلاصه سازی است شروع کنید بسیار راهگشاست؛
مثلاً این طور شروع کنید: «برای اینکه مطمئن شم حرفت رو درست فهمیدم…» بعد میتوانید بگویید: «تو گفتی که راجع به… احساس بدی داری. درسته؟» اگر خلاصه شما دقیق باشد، خواهید دید که همسرتان جواب مثبت میدهد. معمولاً با تکان دادن سر یا تبسم نشان میدهد که شما درست متوجه شدهاید.
سوالهای باز بپرسید
پس از اینکه به دقت به حرفهای همسرتان و یا فرزندتان توجه کردید، آنها را تایید کردید، او را به حرف زدن بیشتر دعوت کردید و حرفهایش را خلاصه کردید، هنوز هم ممکن است خواهان اطلاعات اضافی خاصی باشید. برای جمع آوری یا تکمیل اطلاعات ناقص سوالهای باز بپرسید. سوالهای باز اغلب با کلمه «چه» (چه کسی، چه چیزی، چه جایی، چه موقع و چطور) شروع میشوند سوالهای باز موثرترین نوع سوالها است این سوالها دست دیگران را در نحوه پاسخ دادن بیشتر باز میگذارد.
همدلی کنید
تکنیک «شنیدن فعال» بیش از هر چیز به ابراز همدردی اهمیت میدهد. همدردی و ابراز آن به خوبی میتواند میان افراد ارتباط قوی ایجاد کند. در این تکنیک باید مسائل را از دیدگاه طرف مقابل ببینید و تا حد ممکن خود را جای او بگذارید. باید کاملا به طرف مقابل توجه و سعی کنید احساسات او را درک کنید. حس کنید خودتان هم درگیر آن مسئله هستید و همان احساس را دارید.
مثلا اگر فرزندتان به شما بگوید: «امروز دوستم برای بازی با من نمیاد» شاید پاسخ صحیح این باشد که به او بگویید: «چون اون امروز وقت دندون پزشکی داره». اگرچه شما با این جمله پاسخ درستی به فرزندتان دادهاید اما احساسات او را درک نکردهاید و در واقع فقط به ظاهر جمله او توجه کردهاید. اگر بخواهید از تکنیک شنیدن فعال استفاده کنید، میتوانید به فرزندتان بگویید: «میدونم که از نیومدن دوستت ناراحت هستی، اما غصه نخور میتونی برای فردا با او قرار بذاری»