انواع راهنمایی-راهنمایی تحصیلی،حرفه ای،شخصی

انواع راهنمایی 

راهنمایی را از دیدگاه های مختلف، به انواع متفاوتی تقسیم می کنند. چنانچه موضوع راهنمایی مورد نظر باشد، می توانیم انواع راهنمایی را به سه نوع زیر تقسیم کنیم :

1. راهنمایی تحصیلی
2. راهنمایی حرفه ای
3.  راهنمایی شخصی 

 در صورتی که روش اجرا از نظر این که راهنمایی متوجه یک فرد باشد یا یک گروه، ملاک تقسیم قرار گیرد، راهنمایی ه دو نوع زیر تقسیم می شود :

1. راهنمایی  فردی
2.  راهنمایی گروهی

راهنمایی تحصیلی

 در راهنمایی تحصیلی، به دانش آموز در انتخاب رشته ٔ تحصیلی، مواد درسی، یا حل مشکلات تحصیلی کمک می شود.

با توجه به تعریف فوق، راهنمایی تحصیلی در موارد زیر اعمال می شود:

-کمک به دانش آموزانی که کمتر از استعداد خودکار می کنند.

-کمک به دانش آموزان پیشرفته ٔ ذهنی یاعقب مانده ٔ تحصیلی، به نحوی که هر دو گروه تا حداکثر ظرفیت خود پیشرفت کنند.

– راهنمایی دانش آموزان در امر آموزش و کسب عادت های صحیح در مطالعه.

-دادن اطلاعات لازم به دانش آموزان در زمینه ٔ مواد درسی انتخابی در مدارس و رشته های تحصیلی در مقاطع تحصیلی مختلف.

– دادن اطلاعات به دانش آموزان در مورد مقررات تحصیلی وآیین نامه های امتحانی.

-آشنا ساختن دانش آموزان با ارتباط بین مواد درسی و رشته های تحصیلی بعدی.

-آشناساختن دانش آموزان با ارتباط بین رشته های تحصیلی و مشاغل مختلف.

-کمک به دانش آموزان در ارزیابی صحیح علایق، استعدادهاو توانایی های خود به منظور طرح ریزی های تحصیلی.

– کمک به دانش آموزان در انتخاب واحدهای درسی (اگر در مدرسه واحد درسی انتخابی وجود داشته باشد) و رشته ٔ تحصیلی مناسب.

-کشف علل مشکلات تحصیلی دانش آموزان و کمک به آنان در رفع آنها.

-کمک به معلمان در انطباق دادن روش های تدریس خود با نیازمندی ها و استعدادهای فردی دانش آموزان.

– راهنمایی تحصیلی، مقدمه ٔ راهنمایی حرفه ای است و باید با توجه به علایق و استعدادهای شغلی دانش آموزان انجام می گیرد. بدیهی است که هر نوع هدایت حرفه ای نیز بدون توجه به وضع تحصیلی فرد، نادرست و زیان آور خواهد بود.

راهنمایی حرفه ای

 راهنمایی حرفه ای عبارت است از کمک به فرد در انتخاب شغلی که متناسب با استعداد، علایق و تجربیات او باشد، نیازهای او را ارضاء کند و موجب بهبود وضع جامعه شود.

اساس راهنمایی حرفه ای، بر این اصل مبتنی است که از یک سو، علایق و استعدادهای فرد، و از سوی دیگر خصوصیات مشاغل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در این بررسی از طریق اظهار نظر صاحبان مشاغل، مشخص می شود که هر حرفه چه توانایی ها را ایجاب و چه نیازهایی را ارضا می کند. توانایی ها و نیازهای فردی با توانایی های مورد لزوم مشاغل و نیازهایی که به وسیله ٔ آنها برآورده می شوند، انطباق می یابد و جهت مناسب به دانش آموز ارائه می شود. شمّه ای از فعالیت هایی که در راهنمایی حرفه ای انجام می گیرد به شرح زیر است:

-دادن اطلاعات به دانش آموزان در مورد خصوصیات مشاغل موجود در جامعه از طریق انجام بازدیدها، برگزار کردن کنفرانس ها، مطالعه ٔ نشریات و بروشورهای شغلی، نمایش فیلم ها، برگزار کردن جلسات مشاوره ای، وغیره. در این حیطه، دانش آموزان علاوه بر خصوصیات مشاغل، با سایر اطلاعات مورد لزوم از قبیل میزان درآمد، شرایط ورود، دوره ٔ کارآموزی، مزایا و محدودیتهای  حرفه ها نیز آشنا می شوند.

-ایجاد فرصت هایی برای دانش آموزان به منظور کسب تجربیاتی درباره ٔ مشاغل، نظیر تشکیل انجمن های مربوط به حرفه های مختلف در فعالیت های فوق برنامه، نظیر انجمن عکاسی، انجمن روزنامه نگاری، انجمن قضات، و غیره.

-تشویق دانش آموزان به این که اوقات فراغت خود را در کارهای ذوقی مربوط به مشاغل نظیر تهیه کلکسیون از تصاویر مربوط به حرفه ها صرف کنند.

 -تشکیل نمایشگاه از کارهای دانش آموزان در امور فنی و حرفه ای به منظور جلب علایق آنان به مشاغل.

-ارتباط دادن دروس مختلف بامشاغل گوناگون و دادن اطلاعات شغلی به دانش آموزان به وسیله معلمان.

-مشاهده و بررسی علایق و استعدادهای شغلی دانش آموزان ضمن فعالیت های مربوط به مشاغل.

-کمک به دانش آموزان در ارزیابی علایق و استعدادهای خود در زمینه های حرفه ای مختلف.

– کمک به دانش آموزان در طرح ریزی نقشه ها و هدف های شغلی.

به طوری که ملاحظه می شود در راهنمایی تحصیلی و شغلی، خدمات اطلاعاتی اهمیت به سزایی دارد و باید با برنامه های وسیع با استفاده از کلیه‌ی امکانات در زمینه های تحصیلی و شغلی مختلف، اطلاعات لازم در اختیار دانش آموزان گذاشته شود.

راهنمایی شخصی

 

در راهنمایی شخصی، به فرد در مشکلات عاطفی، سازشی، روانی و اجتماعی کمک می شود. چنانچه در این قبیل مشکلات، مشاور به مواردر غیر عادی و مرضی برخورد کند، وظیفه ٔ او فقط ارجاع این موارد به روان پزشکان، روان شناسان، یا متخصصان دیگر است. ولی اگر مشکلات عادی باشند، با استفاده از فنون و تکنیک های مشاوره که بعداً بیان خواهند شد، برای رفع آنها به دانش آموزان کمک خواهد کرد.

قسمتی از امور مربوط به راهنمایی شخصی، بسیار آسان است واز طریق دادن اطلاعات انجام می گیرد؛ نظیر آشنا کردن دانش آموزان با مقررات و وضع فیزیکی مدرسه و امکانات و فرصت هایی که در مدرسه برای آنان موجود است. در این موارد مشاور با ید هر چه سریع تر، بخصوص به دانش آموزان تازه وارد، آگاهی های لازم را بدهد. البته راهنمایی شخصی همیشه به این سهولت انجام نمی گیرد و اغلب کمک به دانش آموز در این زمینه، مستلزم داشتن اطلاعات تخصصی و فنی است. دانش آموزان گوشه گیر و تنها، دانش آموزان طرد شده، دانش آموزان متکی، دانش آموزانی که به علت شرایط نامساعد خانوادگی از قبیل داشتن نامادری، نداشتن پدر و مادر، داشتن پدر ومادر سخت گیر، یا مشکلات مالی، و سرانجام دانش آموزانی که نتواسته اند به نوعی خود را با خویشتن، دیگران و محیط سازگار کنند، نیاز به کمک دارند. کمک به این گونه دانش آموزان که دارای مشکلات عاطفی، سازشی و روانی هستند، در حوزهٔ راهنمایی شخصی قرار می گیرد.

درمشاوره ٔ اجتماعی، مشاور در مورد مسائل و مشکلات اجتماعی نظیر ازدواج، راهنمایی پسران و دختران در معاشرت ها، و اموراجتماعی دیگر، به دانش آموزان یاری می کند.

عده ای از دانشمندان، راهنمایی در مدرسه را به راهنمایی حرفه ای و تحصیلی محدود می کنند و راهنمایی شخص را به علت نیاز به وقت زیاد و کمبود مشاور، ضروری نمی دانند. ولی باید گفت که اولاً، مسائل شخصی از مسائل حرفه ای و تحصیلی تفکیک پذیرنیستند. ثانیاً جنبه های شخصی انتخاب شغلی و تحصیلی بسیار مهم هستند و مشاور نمی تواند خود را به جنبه های عقلی انتخاب حرفه، محدود سازد.

پاره ای از فعالیتهایی که در زمینه ٔ راهنمایی شخصی می توان انجام داد، به شرح زیر است:

-آشنا کردن دانش آموزان با مقررات و محیط مدرسه

-تشکیل جلسات سرگرمی و گردش برای دانش آموزان

-پیدا کردن دانش آموزانی که به نوعی دارای مسائل و مشکلات شخصی هستند

-سعی در کشف علل ناسازگاری ها یا مسائل و مشکلات عاطفی و روانی یگر، به منظور کمک به دانش آموز در رفع آنها

-استفاده از استعدادهای خاص دانش آموزان و فراهم کردن امکانات بروز و تجلی این استعدادها، به منظور رفع مسائل سازشی و روانی آنان

-تهیه ٔ اطلاعات و گذاشتن این اطلاعات در مورد مراکز و مؤسسات درمانی، بهداشتی و خیریه در اختیار دانش آموزان، به منظور ارجاع آنان و استفاده از امکانات آنها درکمک به دانش آموزان

-شرکت دادن دانش آموزان در اداره ٔ قسمتی از امور مدرسه

-تشویق دانش آموزان به شرکت در فعالیت های فوق برنامه و کارهای گروهی، به منظور رفع پاره ای از مشکلات سازشی و روانی آنان

-استفاده از همکاری اولیای دانش آموزان در رفع مشکلات سازشی و روانی فرزندانشان

-تشخیص اختلالات شدید عاطفی و شخصی، و ارجاع این موارد به متخصصان مربوط

– و سرانجام، کاربرد فنون مختلف مشاوره و راهنمایی در کمک به دانش آموزانی که دارای مسائل و مشکلات شخصی هستند.

لازم به تذکر است که با تقسیم راهنمایی به انواع مختلف، نباید این توهم ایجاد شود که انواع مورد بحث، قطعی و تفکیک پذیرند و در عمل باید جداگانه به مورد اجرا در آیند به این دلیل که امکان چنین تفکیکی وجود ندارد و این تقسیم بندی صرفاً به منظور سهولت مطالعه انجام می گیرد؛ زیرا مسائل شخصی در امور تحصیلی و موفقیت شغلی، و برعکس، مشکلات تحصیلی و شغلی در امور شخصی وسازگاری، مؤثرند و مسائل تحصیلی وشغلی نیز همیشه بر یکدیگر اثر متقابل دارند. بنابراین انوع راهنمایی، در هم آمیخته اندو معمولاً با هم انجام می شوند.

بازگشت به فهرست کلی اصول و فنون راهنمایی و مشاوره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سبز ایرانی