روش های روان درمانی در اسلام

روش های روان درمانی

 روش های روان درمانی در اسلام عبارتند از :

1-دعا درمانی

2-ذکر درمانی

3-توبه درمانی

4-توسل درمانی

1-دعا درمانی

فردی که گرفتار مشکل و ناراحتی می شود تعادل روانی خودرا از دست می‌دهد، و مضطرب و نگران می شود. احساس عجز و ناتوانی، فرد را به استمداد از دیگران وادار می کند و در نهایت او را متوجه خدا می سازد. در مورد اینکه همه ی انسان ها به درگاه باری تعالی نیازمندند، خداوند در قرآن کریم می فرماید:

یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هوالغنی الحمید.

همه انسان ها (به حسب نیاز وجودی خود)به خدا نیازمندند، تنها خداوند است که بی نیاز و شایسته ی هر گونه حمد و ستایش است. ( سوره ی فاطر، آیه 15)

چون انسان در طول حیات خود محتاج درگاه خداوند یکتا است، همین احتیاج وجودی او را وادار می سازد تا به دعا واستغاثه توسل جوید. کسی که گرفتاری و مشکلی داشته باشد دعا و نیایش به او آرامش می بخشد. در بحث روان درمانی، یکی از روش هایی که اعمال می شود، ایجاد محیطی مجاز و آزاد است تا مراجع مشکلات خود را بیان کند. در این روش، اصل آن است که بیان مشکلات، ناراحتی را تخفیف می دهد (روش عقده گشایی. در روش دعا درمانی، فردی که مشکل و ناراحتی ای دارد، در یک فضا اعتقادی با بیان مشکلات خود وطلب رفع آنها از خداوند متعال، آلامش را تسکین می دهد.برای پی بردن به اثرات دعا از دیدگاه اسلام، به ذکر آیه و حدیثی مبادرت می شود:

قال الصادق (ع): علیک بالدعا فان فیه شفاء من کل داء.

از دعا کردن غفلت ننما زیرا درمان هر دردی است.

(تربیت از دیدگاه وحی، عبدالمجید رشید پور، صفحه ی 64)

در قرآن کریم یعقوب در فراغ یوسف (ع) می گوید:

انما اشکوا بثی و حزنی الی الله و اعلم من الله ما لا تعلمون.

شکایت و درد دل و اندوه خود را به خدا می گویم و از جانب خدا آنچه را که شمانمی دانید انتظار دارم. (سوره ی یوسف، آیه 86 )

2-ذکر درمانی

یکی از عوامل آرام بخش دل ها، مسکن آلام، وبرقرار کردن تعادل روانی، ذکر ویاد خدا بودن است. چنانچه فرد مؤمن به گرفتاری و ناراحتی دچارشود، بهترین چاره آن است که دورکعت نماز بخواند و به ذکر و یاد خدا مشغول شود. ناراحتی وی تا حد زیادی تخفیف خواهد یافت.

اینک برای آنکه به اثرات شفابخش ذکر و تسکین ناراحتی های روانی از این طریق، پی ببریم، در زیرچند حدیث و آیه ارائه می شود:

خداوند در سوره ی رعد آیه 28 می فرماید:

الا بذکرالله تطمئن القلوب

باید بدانید که دل ها با ذکر خداوند متعال، آرامش می یابد.

قال رسول الله (ص):

ذکرالله شفاء القلوب

ذکر و یاد خدا شفابخش دل ها است. (روان شناسی اسلامی (1364)، صفحه 480)

حضرت علی (ع) :

مداومه الذکر قوه الارواح.

مداومت بر یاد خدا موجب قدرت و قوت روح است. (ترجمه ی غررالحکم، 9832)

حضرت علی (ع):

ذکرالله دواء اعلال النفوس

یاد خدا بودن، دوای دردهای نفوس است. (غررالحکم، 32-11)

در دعای کمیل آمده است که :

یامن اسمهُ دواءُ وذکرهُ شفاءُ

ای آن که نامت درمان دردها و یادت شفابخش رنجوری ها است.

یکی دیگر از آثار ذکر و یاد خدا ایجاد بصیرت در دل هاست.

حضرت علی (ع) در غررالحکم می فرماید:

من ذکر الله استبصر

هر که خدا را یاد کند و به او روی آورد، بصیرت می یابد. (ترجمه ی غرالحکم، 7800 صفحه 552)

3- توبه درمانی

کسانی که مرتکب گناه می شوند، بخصوص اگر گناهان ارتکابی آنان کبیره باشد آرامش خاطر از آنان سلب می شود و بر اثر شماتت وجدان اخلاقی یا نفس لوامه، دچار تشویش و ناراحتی های درونی می شوند. در این موارد تنها آرام بخش، توبه است. در قرآن کریم آیات زیادی در مورد توبه وجود دارد که از آن جمله است:

و ان استغفروا ربکم ثم توبو الیه.

از خدای خود آمرزش طلبید و به سوی او توبه کنید.(سوره هود، آیه 3)

ان الله یحب التوابین.

به درستی که خداوند توبه کنندگان را دوست دارد. (سوره بقره، آیه 222)

حضرت علی (ع) به فرزندش می فرمود:

وارج الله رجاء انک لواتیته بسیئات اهل الارض غفرهالک.

چنان به خدا امیدوار باش که اگر با گناهان اهل زمین در پیشگاهش حضور یابی، همه ی گناهت را ببخشد.(توبه یا انقلاب درونی، محمد رضا اکبری، صفحه 101)

در توبه درمانی، مراجع را باید متوجه ساخت که راه بازگشت و پاک کردن گناهان باز است و او می تواند با توسل به توبه، به جبران گناهان خود اقدام کند. این روش، موجب خواهد شد که ناراحتی ها وآلام درونی او تسکین یابد وبا توبه کردن، به نفس خود حیات تازه ای ببخشد.

4-توسل درمانی

قطعاً به کسانی برخورده اید که زمانی که در برابر مشکلات و بیماری ها، از همه ی مراکز و متخصصان قطع امید می کنند، به ائمه اطهار (ع) متوسل می شوند. در حرم مطهر حضرت رضا (ع) یا در مسجد جمکران می توانید با چنین افرادی روبرو شوید. علاوه بر معجزات شفابخش توسل به ائمه اطهار، باید گفت که اصولاً توسل به عواملی که فرد بدان ها معتقد است ناراحتی های او را تخفیف می دهد. مؤمنان قبل از اقدامی، به خدا و پیغمبر (ص) و ائمه اطهار توسل می جویند و معتقدند که مشاور و پزشک وسایر درمانگران وسیله هایی هستند که خداوند تبارک و تعالی برای کمک به دیگران قرار داده است. در حالی که درمان، به قدرت خداوند بزرگ صورت می گیرد. نمونه هایی از توسل برای رفع بلا عبارتند از :

–توسل به حضرت ابوالفضل (ع)، حضرت رقیه (ع)، حضرت فاطمه (ع) و… از طریق اطعام کردن – صدقه دادن

–خواندن دعای توسل، دعای «ام من یجیب» و…

-دخیل بستن در اماکن متبرکه و…

بازگشت به فهرست اولیه اصول و فنون راهنمایی و مشاوره

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده سبز ایرانی