انواع روش های درمان بیماری سرطان کلون و رکتوم

سرطان کلون و رکتوم

روش‌های درمان بیماری سرطان کلون و رکتوم عبارتند از : جراحی، شیمی‌درمانی، درمان بیولوژیک، یا پرتودرمانی

این که از چه راهکار و روش درمان برای بیماران سرطان کلون و رکتوم استفاده شود .به مقدار زیادی بستگی به محل تومور در کولون یا رکتوم و مرحله بیماری دارد. درمان سرطان کولورکتال شامل جراحی، شیمی‌درمانی، درمان بیولوژیک، یا پرتودرمانی است. بعضی بیماران ترکیبی از این درمان‌ها را دارند. این درمان‌ها در زیر توضیح داده شده‌اند.

بعضی وقتها سرطان کولون به شکل متفاوتی از سرطان رکتوم درمان می‌شود. انواع درمان سرطان کولون و رکتوم به‌طور جداگانه در زیر توضیح داده شده‌اند.

گزینه‌های درمان سرطان شامل درمان موضعی و درمان سیستمیک (فراگیر) است.

درمان موضعی : جراحی و پرتودرمانی، درمان‌های موضعی هستند. این درمان‌ها بافت‌های سرطانی را در کولون یا رکتوم یا نزدیک آنها، از بدن بیمار خارج می‌کنند. زمانی‌که سرطان کولورکتال به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده باشد، از درمان موضعی برای کنترل بیماری در همان نقاط مشخص استفاده می‌شود.

درمان سیستمیک (فراگیر) : شیمی‌درمانی و درمان بیولوژیک (زیست‌شناختی) درمان‌های سیستمیک هستند. داروها وارد جریان خون می‌شوند و سرطان را در سرتاسر بدن نابود یا مهار می‌کنند.

چون درمان سرطان معمولاً به سلول‌ها و بافت‌های سالم آسیب می‌رساند، عوارض جانبی هم شایع هستند. عوارض جانبی عمدتاً بستگی به میزان و نوع درمان دارند، و برای بیماران مختلف متفاوتند، و از جلسه درمانی تا جلسه دیگر تغییر می‌کنند. قبل از شروع درمان، گروه مراقبت پزشکی شما عوارض جانبی احتمالی را توضیح می‌دهند و روش‌هایی را برای کمک به مهار آنها توصیه می‌کنند.

جراحی

یکی از روش‌های درمان بیماری سرطان کلون و رکتوم جراحی می باشد که رایج‌ترین درمان مورد استفاده برای سرطان کولورکتال است.

کولونوسکوپی : ممکن است یک پولیپ بدخیم کوچک از کولون یا قسمت بالایی رکتوم بیمار به‌وسیله کولونوسکوپ خارج شود. بعضی از تومورهای کوچک را نیز از راه مقعد بدون استفاده از کولونوسکوپ خارج می‌کنند.

لاپاراسکوپی : سرطان کولون در مراحل ابتدایی را به کمک یک لوله باریکِ دارای روشنایی به نام لاپراسکوپ (Laparoscope) خارج می‌کنند. به این نحو که سه یا چهار برش کوچک به داخل شکم داده می‌شود. سپس جراح به‌وسیله لاپراسکوپ داخل شکم را می‌بیند. و تومور و قسمت‌هایی از کولون را برمی‌دارد. در صورت لزوم غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته می‌شوند. جراح برای بررسی گسترش سرطان، بقیه روده و کبد را هم مورد ملاحظه قرار می‌دهد.

جراحی باز : جراح یک برش وسیع برای برداشتن تومور و قسمت‌هایی از کولون یا رکتوم سالم روی شکم ایجاد می‌کند. بعضی از غدد لنفاوی مجاور نیز خارج می‌شوند. آن‌گاه جراح برای بررسی گسترش سرطان، بقیه روده و کبد را هم دقیقاً مورد ملاحظه قرار می‌دهد.

وقتی قسمتی از کولون یا رکتوم خارج می‌شود، معمولاً جراح بخش‌های سالم را دوباره به هم متصل می‌کند، اما بعضی اوقات اتصال دوباره امکان ندارد. در این موارد، جراح برای خروج مواد زائد (مدفوع) از بدن راه جدیدی درست می‌کند،به این نحو که یک سوراخ (استوما، Stoma) در دیواره شکم ایجاد می‌کند، انتهای بالایی روده را به استوما متصل می‌کند، و انتهای دیگر را می‌بندد. عملی که برای ایجاد استوما انجام می‌شود کولوستومی (Colostomy) نام دارد. یک کیسه برای جمع‌آوری مواد زائد روی استوما را می‌پوشاند، و یک ماده چسبنده آن را در محلش نگاه می‌دارد.

برای اکثر بیماران، استوما موقتی است. و فقط تا زمانی‌که کولون یا رکتوم بعد از جراحی بهبود پیدا می‌کند لازم است. بعد از بهبود، جراح بخش‌های روده را دوباره به هم متصل می‌کند و استوما را می‌بندد. بعضی بیماران مخصوصاً کسانی که تومور در بخش پایینی رکتوم آنها قرار دارد به استومای دائمی نیاز دارند.

بیمارانی که کولوستومی می‌شوند گاهی دچار تحریک پوست اطراف استوما می‌شوند. پزشک، پرستار، یا متخصص درمان استومای روده‌ایِ (Enterostomal Therapist) به بیمار آموزش می‌دهند که چگونه محل استوما را تمییز نگاه دارد و از تحریک و عفونت جلوگیری کنید. بخش توانبخشی اطلاعات بیش‌تری تحت عنوان چگونه بیماران باید از استوما مراقبت کنند، دارد.

زمان بهبود پس از عمل، از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است. ممکن است برای چند روز اول احساس ناراحتی کنید. دارو به کنترل درد کمک می‌کند. قبل از جراحی باید دربارۀ شیوه تسکین و یا کاهش درد با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. بعد از عمل اگر به مسکن بیش‌تری احتیاج داشتید، پزشک میزان آن را متناسب با وضع شما تنظیم می‌کند.

احتمال دارد که بیمار برای مدتی احساس خستگی یا ضعف کند. همچنین گاهی وقت‌ها جراحی باعث یبوست یا اسهال می‌شود. گروه مراقبت پزشکی بیمار را از نظر علامت‌های خونریزی، عفونت، یا مشکلات دیگری که احتیاج به درمان فوری دارند، تحت‌نظر می‌گیرد.

شیمی‌درمانی

در شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می شود. داروها وارد جریان خون می‌شوند و روی سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن اثر می‌گذارند.

معمولاً داروهای ضد سرطان از راه رگ تزریق می‌شوند، اما بعضی از آنها به‌صورت خوراکی به بیمار داده می‌شوند. ممکن است شما در بخش سرپایی بیمارستان، در مطب پزشک، یا در خانه درمان شوید. به‌ندرت نیاز به بستری شدن در بیمارستان خواهید داشت.

عوارض جانبی شیمی‌درمانی عمدتاً بستگی به نوع دارو و دوز (میزان دارو در خون) دارد. این داروها می‌توانند به آن دسته از سلول‌های طبیعی که سریع تقسیم می‌شوند نیز آسیب برسانند.

سلول‌های خون : این سلول‌ها با عفونت مبارزه می‌کنند، به انعقاد خون کمک می‌کنند، و اکسیژن را به تمام بخش‌های بدن می‌رسانند. وقتی که داروها روی سلول‌های خونی اثر می‌گذارند، بیش‌تر احتمال دارد که فرد دچار عفونت شود، در برخی نقاط بدن او کبودی ایجاد شود و یا به‌آسانی خونریزی کند وخیلی ضعیف یا خسته شود.

سلول‌های ریشه موها : شیمی‌درمانی معمولاً باعث ریزش مو می‌شود. اما موهای بیمار، مدتی پس از شیمی‌درمانی دوباره رشد خواهند کرد، اما احتمالاً رنگ و جنسشان تغییر می‌کند.

سلول‌های پوشاننده دستگاه گوارش : شیمی‌درمانی معمولاً باعث کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، اسهال، یا زخم‌های دهان و لب می‌شود.

شیمی‌درمانی سرطان کولورکتال گاهی باعث دردناک شدن و قرمز شدن پوست کف دست و پا می‌شود، و ممکن است پوسته‌ریزیِ پوست ایجاد شود.

گروه مراقبت پزشکی راه‌هایی برای کنترل بسیاری از این عوارض جانبی به بیمار پیشنهاد می‌کند. بیش‌تر عوارض جانبی وقتی درمان تمام ‌شود از بین می‌روند.

درمان بیولوژیک

بعضی از مبتلایان به سرطان کولورکتالِ گسترش یافته، آنتی بادیِ مونوکلونال (تک دودمانی)، که نوعی درمان بیولوژیک است دریافت می‌کنند.

آنتی‌بادی‌های مونوکلونال به سلول‌های سرطان کولورکتال متصل می‌شوند، و در رشد سلول‌های سرطانی و گسترش سرطان، تداخل ایجاد می‌کنند. بیماران، آنتی‌بادی تک‌دودمانی را از راه رگ در مطب پزشک، بیمارستان، یا درمانگاه دریافت می‌کنند. بعضی بیماران همزمان شیمی درمانی نیز می‌شوند.

در طول درمان، گروه مراقبت پزشکی مراقب نشانه‌هایی از بعضی مشکلات هستند. بعضی‌ها برای پیشگیری از یک واکنش حساسیتی (آلرژیک) احتمالی، از دارو استفاده می‌کنند. عوارض جانبی عمدتاً بستگی به نوع آنتی‌بادیِ مونوکلونال مورد استفاده دارد. عوارض جانبی شامل بثورات پوستی، تب، دردهای شکمی، استفراغ، اسهال، تغییرات فشار خون، خونریزی، یا مشکلات تنفسی است که معمولاً بعد از اولین درمان خفیف‌تر می‌شوند.

پرتودرمانی

در پرتودرمانی (Radiation Therapy) از پرتوهای (اشعه) با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی فقط در محل مورد درمان اثر می‌گذارد.

پزشکان از انواع مختلفی از پرتو‌درمانی برای درمان سرطان استفاده می‌کنند. بعضی وقت‌ها بیماران دو نوع پرتو دریافت می‌کنند.

پرتوخارجی : پرتو از یک دستگاه در خارج از بدن بیمار تابانده می‌شود. رایج‌ترین دستگاهی که برای پرتودرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تسهیل‌کننده خطی     (Linear Accelerator) نام دارد. اکثر بیماران برای درمانشان مجموعاً ۵ روز در هفته و برای چند هفته به بیمارستان یا درمانگاه می‌روند.

پرتو داخلی (کاشت پرتو یا براکی‌تراپی) : پرتو از یک ماده رادیواکتیو که در یک لوله باریک که مسقیماً داخل تومور یا نزدیکی آن کار گذاشته شده تابیده می‌شود. بیمار در بیمارستان بستری می‌شود و وسیله کاشته شده مجموعاً برای چند روز در محلش می‌ماند که معمولاً قبل از اینکه بیمار به خانه برود خارج می‌شود.

پرتودرمانی هنگام عمل (IORT) : در بعضی موارد دادن پرتو در طول عمل انجام می‌شود.

عوارض جانبی عمدتاً به میزان پرتوتابی و آن قسمت از بدن که تحت درمان قرار می‌گیرد بستگی دارد. پرتودرمانیِ شکم و لگن معمولاً باعث تهوع، استفراغ، اسهال، مدفوع خونی، یا حرکات روده‌ای فوری (نیاز به دفع مدفوع فوری) می‌شود. گاهی نیز باعث مشکلات ادراری، مانند عدم توانایی در کنترل ادرار می‌شود. علاوه بر این پوست بیمار در محل مورد درمان قرمز، خشک، و حساس می‌شود، به‌خصوص پوست اطراف مقعد بسیار حساس است.

احتمال زیادی وجود دارد که بیمار در طول پرتودرمانی به‌خصوص در چند هفته آخر درمان خیلی خسته شود. در عین حالی که استراحت مهم است، پزشکان معمولاً به بیماران توصیه می‌کنند تا جایی که امکان دارد فعال باشند.

با آنکه عوارض جانبی شیمی‌درمانی می‌توانند آزار دهنده باشند و معمولاً پزشک آنها را درمان یا کنترل می‌کند، پس از پایان درمان از بین می‌روند.

درمان سرطان کولون

بیش‌تر بیماران مبتلا به سرطان کولون با جراحی درمان می‌شوند. بعضی بیماران، هم جراحی و هم شیمی‌درمانی می‌شوند و بعضی از کسانی که بیماری پیشرفته دارند درمان بیولوژیک (زیست شناختی) می‌شوند.

مبتلایان به سرطان کولون به‌ندرت به کولوستومی نیاز پیدا می‌کنند.

با آنکه پرتودرمانی به‌ندرت برای درمان سرطان کولون استفاده می‌شود، لکن گاهی برای تسکین درد و علائم دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان سرطان رکتوم

در تمامی مراحل سرطان رکتوم، جراحی رایج‌ترین درمان است. بعضی از بیماران، جراحی، پرتودرمانی، و شیمی‌درمانی می‌شوند و بعضی از کسانی که بیماری پیشرفته دارند درمان بیولوژیک (زیست شناختی) می‌شوند.

از هر هشت بیمار مبتلا به سرطان رکتوم، یک نفر به کولوستومی دائمی نیاز دارد.

پرتودرمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی انجام شود. بعضی بیماران قبل از جراحی پرتودرمانی می‌شوند تا تومور جمع شود (کوچک شود)، و بعضی‌ها هم بعد از عمل، پرتودرمانی می‌شوند تا سلول‌هایی که باقی مانده است کشته شوند. در بعضی از بیمارستان‌ها ممکن است بیمار در طول عمل جراحی پرتودرمانی شود، و بعضی از بیماران نیز فقط برای تسکین درد و علائم دیگر که به علت سرطان ایجاد می‌شوند، پرتودرمانی می‌شوند
دکتر مهرداد رضایی

مجله اینترنتی مهکام آموزش خانواده فرزندپروری همسرداری