"> اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان را بشناسیم - مهکام مجله اینترنتی
مشاوره آنلاین مهکام

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان را بشناسیم

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

نوشتار زیر برای کمک به والدینی آورده شده است که دوست دارند بچه هایشان سالم و طبیعی باشند و در این راستا هرگونه اختلالی در رشد ذهنی و جسمی فرزندانشان را پیگیری می کنند.

خلق چیست ؟

خلق یعنی وضعیت هیجانی كه هر فرد اكثر اوقات از آن برخوردار است و می تواند بصورت شاد یا غمگین و یا عصبانیت و تحریك پذیری باشد. در حالت طبیعی افراد خلق متعادلی از نظر شادی و یا غمگینی و … دارند.

اختلال خلقی
اختلال خلقی زمانی بوجود می آید كه وضعیت خلقی فرد نا متعادل شود یعنی بیش از حد شاد و یا غمگین شده و یا اینكه بدون علت و به شكل نا متناسبی عصبانی و یا تحریك پذیر شود . كه می تواند بصورت اختلال افسردگی و یا اختلال دو قطبی بروز نماید.

در كودكان تظاهرات اختلالات خلقی با بالغین در برخی موارد متفاوت است.

سایكوز چیست ؟
به حالتی اطلاق می شود كه فرد در طی آن ارتباطش را با واقعیات از دست داده و بین واقعیت و خیال قادر نیست تمایز ایجاد نماید. مثلا قادر نیست بین رؤیا و واقعیت تمایز قائل شود و آنچه را كه در خواب دیده را واقعی تلقی می كند .

اختلال سایكوتیك چیست ؟
اختلالی است كه مهمترین نشانه آن از دست دادن حس واقعیت سنجی است. و چنانچه شدت این حالت در حدی باشد كه موجب اختلال در عملكردهای فردی و اجتماعی و نیز عملكردهای تحصیلی و شغلی شود برای فرد اختلال سایكوتیك مطرح می گردد.

و با توجه به اهمیت این اختلالات ‌‌‌ در این راهنما جنبه های مختلف آنها را در كودكان و نوجوانان برای آشنائی والدین توضیح می دهیم.

اختلال دوقطبی چیست ؟

بر اساس تعریف اختلال دو قطبی ، اختلالی است كه با حداقل یك دوره خلق شاد و یا تحریك پذیر مشخص می شود و در عین حال فرد ممكن است دوره هائی از خلق افسرده و كاهش علاقه داشته باشد. این دوره ها باید از نظر زمانی قابل توجه بوده و از نظر شدت نیز در حدی باشد كه در عملكرد فردی اجتماعی و یا تحصیلی و شغلی اختلال ایجاد كرده باشد.

علامت شناسی اختلال دو قطبی
تظاهرات اختلال دو قطبی در هر فردی ممكن است متفاوت باشد و بر اساس سن نیز در كودكان و نوجوانان تفاوت هائی وجود دارد. این نشانه ها در دو دسته نشانه های خلق بالا و خلق افسرده قرار می گیرند و شایعترین آنها به شرح زیر است:

نشانه های خلق بالا :

خلق شاد و یا تحریك پذیر (زود عصبانی شدن)
افزایش انرژی و یا قدرت بدنی
افزایش فعالیت های هدف دار
كاهش نیاز به خواب
بزرگ منشی
پرحرف تر شدن نسبت به گذشته
از یك شاخه به شاخه دیگر پریدن هنگام صحبت كردن
پرت شدن مكرر حواس فرد به محرك های محیطی
افزایش فعالیت های لذت بخش كه عواقب ناگواری در بر دارد

نشانه های خلق افسرده :

خلق غمگین
از دست دادن علائق و یا لذت
كاهش انرژی و یا قدرت بدنی
بی خوابی
افزایش نیاز به خواب
احساس گناه و یا سرزنش خود
احساس بلا تصمیمی
مشكل در تمركز
احساس بی خاصیتی و یا بی كفایتی
بی قراری و یا آژیتاسیون
تغییر در اشتها
افكار مردن و یا اشتغال ذهنی در مورد مرگ

در نوجوانان نشانه ها شبیه بزرگسالان است و نشانه های خلق بالا عمدتا بصورت خلق شاد و یا تحریك پذیر و نشانه هائی همچون بزرگمنشی پر حرفی كاهش نیاز به خواب و افزایش تمایلات جنسی و … می باشد.

ولی در كودكان سنین قبل از بلوغ تظاهرات كمی متفاوت است و نشانه های تحریك پذیری و یا نوسانات هیجانی و طوفانهای خلقی و یا پرخاشگری و بدتر شدن اختلالات رفتاری و ضعف عملكرد مدرسه بارزتر هستند.

ضمن اینكه نشانه هائی مثل پرفعالیتی پرحرفی و حواس پرتی نیز همانند نوجوانان در این گروه سنی نیز دیده می شود. با شروع بلوغ تحریك پذیری و نوسانات ناگهانی خلق و انرژی در طی روز و تحمل ضعیف محرومیت و رفتارهای مقابله ای و درگیری با مراجع قانونی و قضائی شایع است.

پیشنهاد مطالعه:  فرزند مستقل تربیت كنید

گاهی این اختلال با نشانه های سایكوز همراه می شود. سایكوز می تواند همراه با اختلال خلقی بوده و یا اینكه مستقلا در فرد ایجاد اختلالی به نام اختلال سایكوتیك نماید كه همچون اختلال دو قطبی جزو اختلالات شدید روانپزشكی محسوب شده و نیازمند توجه ویژه است.

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان را بشناسیم-www.mehcom.com

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان را بشناسیم-www.mehcom.com

نشانه های سایكوز چیست ؟

    توهم:

زمانیست كه فرد چیزهایی را می بیند، می شنود و یا احساس می كند و یا بوهایی به مشامش می رسد بدون اینكه وجود داشته باشند. در اختلال دو قطبی و یا اختلالات سایكوتیك توهم ها اغلب بصورت شنیدن صداست.
عقاید نابجا و غلط (هذیان):

یكی از نشانه های سایكوز وجود عقاید غلط و نادرست است كه فرد به آنها اعتقاد داشته و حاضر نیست از آن دست بردارد. این عقاید می تواند بصورت اعتقاد به یك توانائی خارق العاده و یا اعتقاد به اینكه برخی افراد دشمن او بوده و یا قصد آسیب به او را دارند.
    تكلم سازمان نیافته و درهم ریخته:

صحبت و تكلم افراد نشان دهنده تفكرشان است. به عبارت دیگر افراد افكارشان را از طریق صحبت ابراز می كنند. در اختلالات سایكوتیك بدلیل بروز مشكل در سازمان تفكر انتظار می رود سازمان تكلم نیز دچار مشكل شود.

افراد سایكوتیك در هنگام صحبت از یك شاخه به شاخه دیگر رفته و یا اینكه جملاتشان بی ربط است و توانائی دنبال نمودن یك موضوع را در مكالمه ندارند و در موارد شدید ممكن است كلمات غیر مرتبط با هم را بیان نمایند.
    رفتار سازمان نیافته و عجیب:

رفتار نیز نشان دهنده طرز فكر افراد است و بر این اساس هرگاه مشكلی در زمینه تفكر افراد ایجاد شود بر روی رفتار او نیز مؤثر است و فرد سایكوتیك بدلیل مشكلاتی كه در زمینه تفكر و قضاوت دارد دچار اختلال رفتاری می شود بعنوان مثال ممكن است بدون دلیل مشخصی اشیاء بی ارزش را جمع نماید و یا در موارد خیلی شدید در حضور دیگران برهنه شود و….

علت شناسی اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان 

عوامل ارثی:

عوامل ارثی را در ایجاد اختلال دو قطبی دخیل می دانند و در مواردی كه شروع این اختلال در سنین پائین تر است احتمال وجود موارد بیشتری از این اختلال در سایر افراد خانواده بیشتر است. با اینحال تاثیر ارثی این اختلال صد در صد نیست.

عوامل مغزی:

اختلال و بی نظمی در عملكرد برخی انتقال دهنده های عصبی و نیز اختلال در برخی عملكردهای هرمونی و نیز اختلال عملكردی در برخی مناطق مغزی تنظیم كننده خلق را علت بروز این اختلال دانسته اند.

عوامل محیطی:

استرس ها و فقدان ها می توانند باعث شروع و یا تداوم اختلال دوقطبیشوند این عوامل بخصوص در بروز دوره های افسردگی مؤثرتر هستند.

همه گیر شناسی اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

در امریكا حدود یك میلیون كودك و نوجوان به این اختلال مبتلا هستند. با اینحال این اختلال در كودكان نادرتر است و با شروع دوران بلوغ و ورود به دوره نوجوانی شیوع آن بیشتر می شود. در كودكی در پسران شایع تر است. در نوجوانی شیوع اختلال تقریبا برابر بزرگسالی است.

سیر و پیامد اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

بطور كلی اختلال دو قطبی یك بیماری طول كشنده و عود كننده است. نشانه های اختلال دو قطبی با درمان سریعتر فروكش كرده و می تواند كاملا برطرف شود ولی امكان عود مجدد نشانه ها در سالهای بعد بخصوص چنانچه پی گیری درمانی مناسب نباشد وجود دارد.

سیر این اختلال در كودكان و نوجوانان كمتر از الگوی بزرگسالان پیروی می كند و اكثرا بصورت مداوم و یا مزمن و با چرخش های سریع بین خلق بالا و پائین در فاصله زمانی كوتاه است و یا مخلوطی از نشانه های افسردگی و سرخوشی دیده می شود.

پیشنهاد مطالعه:  پیام عشق برای کودکان

درمان اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

درمان اختلال دو قطبی شامل درمانهای داروئی و غیر داروئی است كه نوع درمان بر حسب هر مرحله از بیماری متفاوت بوده و بر اساس نظر روانپزشك متخصص انتخاب می شود. به دلیل ماهیت عود كننده و ناتوان كننده اختلال معمولا درمان طولانی بوده و دارای مراحلی است. با افزایش آگاهی متخصصین در مورد این اختلال در حال حاضر درمانهای متعددی برای اختلال وجود دارد. كامل نمودن دوره درمان احتمال عود بعدی اختلال را به حد اقل می رساند.

مراحل درمان اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

مرحله ی حاد:

درمان مرحله ی حاد اختلال زمانیست كه بیماری فعال بوده و و علائم اختلال را بطور كامل می توان دید و اختلال با افت شدید عملكرد و اختلال در رفتار فرد شده است بطوریكه موجب گرفتاری و دردسر سایر افراد شده است.

معمولا در این فاز بیمار متوجه بیماری خود نیست و توسط همراهان به مراكز درمانی آورده می شود. در این فاز ممكن است بیمار برای درمان همكاری نداشته و یا رفتارهای پرخاشگرانه و غیر قابل كنترل داشته باشد. و گاها نیازمند بستری است.

در این مرحله ارزیابی اولیه اختلال توسط روانپزشك انجام شده و در صورت نیاز آزمایشهای لازم و سایر اقدامات تشخیصی انجام می شود و درمان فاز حاد آغاز می شود. مدت زمان فاز حاد اختلال معمولا 3 ماه است.

درمان نگهدارنده:

درمان مرحله ی نگهدارنده از زمان تخفیف و یا كنترل علائم فاز حاد بیماری شروع می شود و هدف درمان در این فاز جلوگیری از عود اختلال دوقطبی است.

درمان های داروئی:
همانطور كه در قسمت قبل گفته شد اختلال دو قطبی بدلیل بی ثباتی در وضعیت خلقی و وجود دوره های غیر طبیعی از خلق بالا و یا افسرده است. بنابراین در درمان این اختلال تثبیت وضعیت خلقی اولین قدم است و در قدم بعدی هدف كنترل پرخاشگری و تخفیف تحریك پذیری و عصبانیت بیمار و اصلاح وضعیت خواب است.

به این منظور از داروهای تثبیت كننده خلق نظیر لیتیم كربنات و والپروات سدیم استفاده می شود. در موارد وجود نشانه های سایكوز و نشانه های تحریك پذیری و یا اختلال خواب از داروهای ضد سایكوز ویا آرام بخش هائی مثل كلونازپام و …. استفاده می شود.

اثرات درمانی داروها بلافاصله ظاهر نشده و چند هفته ممكن است طول بكشد تا این اثرات ظاهر شود. گاهی عوارض داروها قبل از اثرات درمانی ظاهر می شوند و افراد به اشتباه فكر می كنند دارو اثر سودمندی ندارد. این تصور درست نبوده و باید درمان داروئی را با نظر پزشك همچنان ادامه داد.

عوارض درمان :

استفاده از داروها علاوه بر منافعی كه دارد ممكن است عوارضی هم داشته باشند كه این عوارض الزاما در همه افراد ظاهر نشده و همیشه هم خطرناك یا جدی نیستند و داروها زمانی تجویز می شوند كه منافع آنها بسیار بیشتر از عوارضشان باشد. چنانچه فرد با عوارض دارو مواجه شد می بایست با پزشك خود مشورت نماید. برای حذف یا تخفیف برخی عوارض پزشك متخصص راه حلهائی را می شناسد كه در اختیار بیمار قرار می دهد.

تذكر مهم: نباید از مصرف دارو بخاطر بروز عوارض اجتناب كرد و پزشك زمانی دارو را تجویز می نماید كه منافع آن بیش از عوارض باشد. بیاد داشته باشید كه برای كم كردن عوارض دارو راه حل هائی وجود دارد.

درمانهای غیر داروئی:

درمانهای غیر داروئی درمان هائی هستند كه دركنار درمان داروئی بمنظور افزایش عملكرد و انطباق پذیری بیمار و خانواده با بیماری و پیامد های آن بكار می روند. این درمانها به تنهائی موثر نبوده و باید همراه با درمانهای داروئی بكار روند. از جمله این درمانها می توان به مشاوره و رواندرمانی فردی و خانواده درمانی و آموزش خانواده اشاره نمود.

پیشنهاد مطالعه:  كاهش رفتارهای جنسی نوجوان با مراقبت والدین

مشاوره و رواندرمانی متناسب با وضعیت و شرایط بیمار انجام می شود. در طی جلسات مشاوره و رواندرمانی فردی افراد مهارتهای لازم برای كنار آمدن با مشكل و نیز علائم عود و روشهای مقابله با عود بعدی را می آموزند. در طی جلسات خانواده درمانی به تعارضات و مشكلات خانواده و اثر بیماری بر افراد خانواده و روشهای مقابله با این اثرات پرداخته می شود.

چه موقع باید بیمار را بستری نمود ؟

بستری كردن در بیمارستان زمانی لازم است كه امكان درمان سرپائی به عللی فراهم نباشد، در این شرایط پزشك تصمیم به درمان بستری می گیرد. برخی از موارد نیازمند در مان بستری عبارتند از :

زمانی كه بیمار ممكن است به خود یا دیگران آسیبی وارد نماید.
زمانی كه بیمار قادر به كنترل برخی رفتارهای خود نیست و بروز این رفتارها ممكن است زیان آور باشد
زمانی كه بیمار پذیرش درمان نداشته و خانواده قادر نیستند او را وادار به مصرف دارو نمایند.
زمانی كه برای تشخیص كامل لازم است مدتی تحت نظر پزشك باشد.
بدلایل دیگری كه پزشك بستری را لازم می داند از جمله تجویز برخی داروها كه نیازمند مراقبت و مشاهده روزانه بیمار است.

گاهی لازم است بستری بر خلاف میل بیمار صورت پذیرد و در این صورت بستری با نظر پزشك و رضایت والد خواهد بود.

یادآوری مهم: بستری بیمار در بخش روانپزشكی چنانچه با نظر پزشك انجام شود موجب بدتر شدن وضعیت روحی بیمار نمی شود.

چگونه خود بیمار می تواند در روند درمان مشاركت نماید ؟

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تشویق می شوند در درمان خود فعالانه مشاركت نمایند. در زمان فروكش بیماری بیمار می تواند مسئولیت درمان خود را برعهده داشته باشند و والدین بر روند مصرف دارو مشاركت نمایند.

در فاز حاد لازم است والدین نظارتشان دقیق تر باشد. بیماران با مصرف مرتب دارو و كامل كردن دوره درمان و شناختن علائم عود و مراجعه به پزشك در صورت مشاهده این علائم از عود مجدد بیماری پیشگیری نمایند.

با اینحال در طی دوره درمان گاهی لازم است بیماران برخی مشكلات ناشی از مصرف دارو و یا علائم بیماری مثل بی حوصلگی و عدم تمركز در فعالیتهای مدرسه را تحمل نمایند.

چگونه خانواده می تواند در روند درمان مشاركت نماید ؟

خانواده و تیم درمانی هدف مشتركی دارند و آن كمك به درمان بیمار است. پس از آنكه درمانگر بیمار خود را انتخاب نمودید:

· سعی كنید با درمانگر و یا تیم درمانی بیمار خود در تماس باشید.

· سوالات خود را از وی بپرسید.

· به درمانگر خود به عنوان یك شخص متخصص اعتماد كند.

· از مراجعه مكرر به درمانگران متعدد اجتناب كنید و برنامه درمانی را با یك درمانگر پی بگیرید.

· اجازه دخالت افراد غیر متخصص را در برنامه درمانی ندهید.

· برای شروع اثرات مفید درمان، صبر و حوصله داشته باشید.

· مصرف دارو را بخاطر عوارض قطع نكنید.

· در صورت بروز عوارض با پزشك خود تماس بگیرید.

سیر درمان اختلال دو قطبی :

اختلال دو قطبی یك اختلال تكرار شونده با دوره های بهبودی است. برخی بیماران به سرعت و با حداقل درمان بهبود می یابند. برخی دیگر ممكن است به درمان و حمایت بیشتری لازم داشته باشند. معمولا با مصرف دارو علائم بیماری به سرعت كاهش می یابد و در صورت كامل شدن دوره درمان احتمال عود بعدی كاهش یافته و یا شدت عود كم می شود.

 نكته مهم: اختلال دو قطبی قابل درمان است و با تکمیل دوره ی درمان می توان از عود جلوگیری نمود.

دکتر جواد محمودی قرائی فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان

منبع :iacap.ir

مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده موفق-فرزندپروری موفق

about

مطالب مفید

مدیریت وب سایت مهکام ، مجله اینترنتی آموزش خانواده را آقای حسن رامشینی به عهده دارند . ایشان در کنار مشاوره روانشناسی با جمعی دیگر از بهترین روانشناسان و مشاوران کشور به طور ضمنی به غنای این وب سایت کمک می کنند تا بتوانند مهکام را تبدیل به مرجعی برای رفع مشکلات و مسائل مربوط به روان انسانها نمایند.

×